Büyükelçilik Raporlarına Göre Sovyetler Birliği’nin Türkiye’ye Bakışı (1950-1960)

Authors : Betül Tekinsoy

Pages : 216-241

Doi:10.21547/jss.1558597

View : 66 | Download : 55

Publication Date : 2025-01-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Sovyetler Birliği’nin I. Dünya Savaşı sonrasında Batılı devletlerin işgallerine karşı yürütülen Türk Millî Mücadelesine verdiği destek, her iki devletin yakınlaşmasını sağlayan önemli bir adım olmuştur. 1925 yılında imzalanan ve II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar geçerliliğini koruyacak olan Dostluk antlaşması ise iyi komşuluk ilişkilerinin uzun yıllar devam etmesini sağlamıştır. Ancak Türkiye’nin 1930’lu yıllardan itibaren Batılı devletlerle sorunlarını çözerek yakınlaşmaya başlaması, Türkiye Sovyetler Birliği ilişkilerinin gerilemesine, II. Dünya Savaşı’nın başlaması ise bozulmasına neden olmuştur. II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında olumsuz bir seyir izleyen ilişkiler, Sovyetlerin Boğazlardan üs verilmesi ve toprak talepleri yönündeki istekleri ile kopmuş ve Türkiye, Sovyetleri bir tehdit unsuru olarak algılamaya başlamıştır. Bu durum, Türkiye’nin Batı bloğuna yönelerek, NATO başta olmak üzere bir takım askeri teşkilatlara üye olmayı amaçlamasına neden olacaktır. Sovyetler her ne kadar Stalin’in ölümünden sonra Türkiye ile yakın münasebetler kurmak istese de Türkiye 1960’lı yıllara kadar Sovyetlere karşı temkinli yaklaşmıştır. Çalışmamızda 1950-1960 yılları arasında Türk-Sovyet ilişkileri ve Sovyetlerin Türkiye’ye bakışı Dışişleri Bakanlığı’na gönderilen Büyükelçilik raporları başta olmak üzere diğer elçilik ve kurumlardan gönderilen raporlar çerçevesinde ele alınmıştır. Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivinde yer alan Türk Dışişleri Bakanlığı ile Büyükelçilikler arasındaki yazışmalar temel kaynak olarak kullanılmış olup ayrıca dönemle ilgili kaleme alınan telif ve tetkik eserler de istifade edilen diğer kaynaklar arasında yer almıştır.
Keywords : Türk-Sovyet İlişkileri, Büyükelçilik Raporları, Soğuk Savaş