Suriye Türkmen Türkçesi Ağızlarında Kıpçak Boylarının İzleri: ç>ş Değişikliği

Authors : Atanur Özdemir, Fatma Kurt

Pages : 677-687

Doi:10.21547/jss.1537323

View : 58 | Download : 58

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu’ya göç eden Türk boyları arasında çoğunluk Oğuzlardır. Ancak tarihî süreç dikkate alındığında Kıpçak ve Karluk boylarının da Anadolu’ya geldiği bilinmektedir. Boyların çeşitliliği, birbirleri ile karışıp kaynaşması ve dilin doğal döngüsü; Oğuz boyları içerisindeki Oğuz dışı unsurların tespiti noktasında çeşitli sorunları ortaya çıkarmıştır. Türkiye Türkçesi ağızları (TTA) içerisinde konuyla ilgili çalışmalar yapılmış ancak Kıpçak boylarının dil özelliklerine dair bilgiler netlik kazanmamıştır. Kıpçak boylarına ait olduğu belirtilen kimi ses değişikliklerinin eski Türkçeye ait olduğu, kapalı hece sonunda görülen -ç>-ş değişikliğinin dilin doğal döngüsünden kaynaklandığı gibi görüşler Kıpçakça unsurlar noktasında tartışmalara sebep olmuştur. Suriye Türkmen Türkçesi ağızlarının (STTA) Kıpçakça unsurlar açısından TTA’dan bir adım önde olduğunu söylemek mümkündür. STTA’nın konuşulduğu bölgeler ve bu yerlerin tarihine bakıldığında Kıpçak Türklerinin Memluklu devleti çatısı altında bir dönem bu topraklarda hüküm sürdüğü bilinmektedir. TTA’da Oğuz dışı unsur bağlamında çalışmalara konu olan ç>ş değişikliği, genelde Kıpçak boylarına özgü dil özelliği olarak değerlendirilirken kelime sonunda gerçekleşen bu değişikliklere Kıpçakça unsur olma açısından temkinli bakılması gerektiği de dile getirilmiştir. STTA’da bu değişiklik çoğunlukla kapalı hece sonunda olsa da şerkes<çerkez gibi örneklerde ilk hecede de tespit edilmiştir. Bunun yanında ses, şekil ve söz varlığı açısından Kıpçak Türkçesine ait unsurlara rastlanmıştır. Bu bağlamda bu yazı, Suriye Türkmenlerinin tarihî sürecini de göz önünde bulundurarak Kıpçak boylarının STTA üzerindeki etkisine odaklanmaktadır.
Keywords : Suriye Türkmen Türkçesi Ağızları, Kıpçak Boyları, Fonetik Değişiklikler