Lahn Manasına Gelen Bazı Kıraat Kavramlarının İncelenmesi

Authors : Mehmet Keleş

Pages : 529-543

Doi:10.21547/jss.1617769

View : 73 | Download : 42

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’ân lafızlarının kendine has birtakım özellikleri vardır. Bu özellikler ilk dönemlerde şifahî (pratik) olarak talim ettirilirken daha sonraki dönemlerde sistemli bir hâl alarak teorik olarak da tecvîd ilmi kapsamına dahil edilmiştir. Teorik ve pratik olarak okutulan bu okuyuş esaslarına riayet edilmediği takdirde yanlış okumaya sebebiyet verileceğinden bunların titizlikle uygulanması gerekmektedir. Bu bakımdan Kur’ân tilavetinde dilin hatalardan korunması ve Kur’ân’ın kendine has bir tavırla okunması açısından tecvîd ilminin doğru tatbik edilmesi önem arz etmektedir. Bu araştırmanın konusu Kur’ân tilaveti esnasında okuyucunun tecvîd kaidelerini yanlış uygulaması, harflerin mahreç ve sıfatlarındaki fonetik yapıyı bozmasıyla birlikte ortaya çıkan ve genel anlamda lahn olarak ifade edilen hataları, az kullanılan veya hiç kullanılmaması sebebiyle unutulmaya yüz tutmuş bazı kavramlarla ortaya koymaktır. Araştırmada öncelikle hatalı okuma anlamında bulunan “التعجيل/Ta‘cîl”, “التطنين/Tatnîn”, “التطويل/Tatvîl”, “الهمهمة/Hemheme”, “الزمزمة/Zemzeme”, “الترقيص/Terkîs”, “العنعنة/An‘ane”, “التمضيغ/Temdîğ”, “التعويق/Te‘vîk”, “الوثبة/Vasabe”, “التفتيش/Teftîş” ve “التهميز/Tehmîz” gibi kavramlar ayrı başlıklar halinde ele alınarak tetkik edilmiştir. İncelenen kavramlarda, okuyucunun tilavet sırasında yaptığı hataların genellikle mırıldanarak okuması, ani bir şekilde iniş çıkış yapıp ses tonlarıyla oynayarak okuması, süratli ya da yavaş okuması neticesinde fonetik hatalara, sıfat ve mahreçlerin yanlış çıkarılmasına, hareke hatalarına ve tecvîd kaidelerinin eksik uygulanmasına yol açtığına değinilmiştir. Kur’ân’ın tecvîd kaidelerine riayet edilmeden okunması, kulağa hoş gelmeyen bir durumla birlikte hataların artmasına yol açacağı; bunun bir neticesi olarak da mananın tahrif ve tağyirini çağrıştıran lahn anlamındaki kavramların daha belirgin bir şekilde ortaya çıkacağı düşünülmektedir.
Keywords : Kıraat, Lahn, Hemheme, Zemzeme, Teftîş