Sanat, Gelenek ve Geleneksel Sanat(lar)ın Metafiziği

Authors : Sever Işık

Pages : 493-507

Doi:10.21547/jss.1626222

View : 71 | Download : 62

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Sanat insanın varlıkla ilişki kurma, onu anlama ve anlamlandırmasının en önemli formlarından birisidir. İnsan sanat aracılığıyla yaşamı ve gerçekliği estetize eder; dönüştürmeye, yeniden inşa etmeye ve yaratmaya çalışır. Sanat faaliyetine kimliğini kazandıran şey ise onun içinde meydana geldiği gelenektir. Gelenek, sanatın kendisine dayandığı değerleri, estetik ölçütleri, amaç, anlam ve işlevleri belirler; onun geçmişle olan sürekliliğini temin eder. Gelenek, sanatın kutsal olandan kopmaksızın bugünü temellük ve terennüm ederek geleceğe uzanmasını sağlar. Ancak modern geleneksel olandan modern olana geçişle birlikte sanatın doğası, anlam ve işlevine dair anlayışta büyük değişimler yaşanmıştır. Modernlik de kendisini bir çeşit karşı-gelenek olmakla ya da gelenekten kopmakla tanımladığından modernliği mümkün kılan şey de aslında gelenektir. Geleneksel olandan modern olana geçişteki en büyük değişim kutsal olanın kaybolmasıdır. Bu dönüşüm sürecinde öncelikle Rönesans ardından da Aydınlanma büyük bir rol oynamıştır. Geleneksel sanat anlayışı kutsal olanı merkez edinen metafizik bir zemine dayanmaktadır. Bu metafizik kavrayışında sanat, esas olarak aşkın hakikati idrak etme ve onu dile getirme faaliyetidir. Dolayısıyla burada sanat kutsal olanın bir çeşit taklit ve tezahürüdür. Sanatsal icranın en büyük amaçlarından biri de kişinin güzellik ve ona eşlik eden iyilik idesi doğrultusunda kendi benliğini dönüştürmesi; kendi kendisini yeniden inşa etmesi; yaşamını adeta bir sanat yapıtına dönüştürmesi bu suretle kemale ermesidir. Ancak sanat, hakikat ve benlik arasında kurulan bu ilişki; kendini dönüştürme sorumluluk etiği ve ideali arasındaki bu bağlantı modern dönemde büyük ölçüde ortadan kalkmıştır.
Keywords : Sanat, Gelenek, Metafizik, Hakikat, Kutsal