Sosyal Bilimler Alanında Çalışan Akademisyenlerin Dijitalleşmeye Bakışı

Authors : Yiğit Zıddıoğlu, Hülya Yüksel

Pages : 611-634

Doi:10.21547/jss.1631250

View : 77 | Download : 66

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Dijitalleşme, pek çok meslek alanında olduğu gibi akademisyenlikte de mesleki pratiklerin dönüşümüne yol açmaktadır. Dijitalleşmenin akademiye etkilerine dair literatür artsa da akademisyenlerin bu süreci nasıl anlamlandırdığına yönelik çalışmalar sınırlıdır. Bu sebeple çalışma sosyal bilimler alanında çalışan akademisyenlerin çalışma hayatlarının dijitalleşmeden nasıl etkilendiğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın verileri, sosyal bilimler alanında çalışan on altı akademisyenle yüz yüze ve e-mülakat tekniğiyle gerçekleştirilen görüşmelerden elde edilmiştir. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak toplanan veriler, betimsel ve tematik analiz teknikleriyle incelenmiş ve beş ana tema ile sekiz alt tema belirlenmiştir. Akademik bilgi üretimi, ders pratikleri ve idari işler temaları çerçevesinde ele alınan veriler, dijitalleşmenin akademide hem avantajlara hem de dezavantajlara sahip karmaşık bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır. Dijital araçlar, bilgi üretiminde hız, kolaylık ve şeffaflık sağlarken, içeriklerin ve yazım dilinin tek tipleşmesine yol açarak neoliberal politikaların da etkisiyle performansa dayalı değerlendirme sistemlerini güçlendirmiştir. Bilginin metalaşması ve derslerde dijital araçların kullanımı emeğin niteliğini dönüştürmüş; ancak bu süreç, teknolojik farklılıklar nedeniyle akademisyen-öğrenci ilişkisinde bilgi temelli hiyerarşinin zayıflamasına yol açmıştır. Öğrencilerin yapay zekâ araçlarına yönelimi, akademik üretimde özgünlük ve derinlik kaybı riskini artırmaktadır. İdari süreçlerde dijitalleşme, toplantı ve dokümantasyon işlemlerini kolaylaştırmakla birlikte, zaman ve mekândan bağımsız çalışma olanağı, iş-özel yaşam sınırlarının bulanıklaşmasına ve tükenmişlik gibi sorunlara neden olmaktadır. Teknolojik gelişmelerin hızının, bu süreçte normların oluşumunu engellediği ve bu durumun bireysel ve kurumsal sorunları derinleştirdiği görülmektedir. Ayrıca, yapay zekâ ve dijital araçların akademik üretimde etik kullanımına yönelik standartların belirlenmesi ve kurumsal politikaların bu doğrultuda geliştirilmesi, akademik niteliğin korunmasına katkı sunabileceği düşünülmektedir.
Keywords : Akademisyenler, Araştırma yöntemleri, Dijitalleşme, Sosyal bilimler, Yapay zekâ