Siber Zorbalığın Nedenleri Üzerine Kuramsal Açıklamalar

Authors : Gülendam AKGÜL

Pages : 149-167

View : 23 | Download : 13

Publication Date : 2020-12-15

Article Type : Review Paper

Abstract :Siber zorbalık ve siber mağduriyet İnternet erişiminin ve kullanımının artmasıyla beraber, giderek artan yaygınlık oranlarıyla çocuk ve ergenlerin yaşantılarını, psikolojik iyilik hallerini ve akademik başarılarını etkileyen önemli bir kavramdır. Kuramsal çalışmalar siber zorbalığın nedenlerinin belirlenerek müdahale programlarının geliştirilmesinde önemlidir. Alan yazında son yıllarda siber zorbalığı açıklayan kuramlar ve bu kuramların test edilmesine yönelik pek çok çalışma gerçekleştirilmektedir. Ancak Türkiye’de yapılan çalışmalarda siber zorbalığın çeşitli değişkenlerle ilişkisinin incelenmesine karşın, kuramsal temelli çalışmaların sayıca az olduğu göze çarpmaktadır. Bu çalışmanın amacı, siber zorbalık davranışının nedenlerini ve sürdürülmesini etkileyen faktörleri açıklamaya yönelik olarak alan yazında yer alan kuramların incelenmesidir. Bu amaçla, Sosyal Ekolojik Kuram, Çevrimiçi Umursamazlık Etkisi, Genel Saldırganlık Kuramı, Gerekçelendirilmiş Eylem ve Planlanmış Davranış Kuramları, Barlett ve Gentile’in Siber Zorbalık Modeli, Genel Gerginlik Kuramı, Rutin Aktiviteler Kuramı ve Üç I Kuramının siber zorbalık davranışının ortaya çıkmasına ve sürdürülmesine yönelik geliştirdikleri açıklamalar ile bu kuramlara yönelik yapılmış araştırmaların bulgularına yer verilmiştir. Farklı kuramsal çerçevelerin dikkate alındığı bu çalışmalar gözden geçirildiğinde, etkili müdahale ve önleme programlarında; bilgilendirme, konu ile ilgili bilinçlendirme ve önleyici tedbirler öne çıkmaktadır. Ayrıca bu çalışmalarda çocuk ya da ergenlere yönelik müdahalelerin yanı sıra aile, öğretmenler, okul ve akranları da kapsayacak müdahalelerin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Kuramların nedensel açıklamaları, önleme ve müdahale çalışmalarına yönelik katkıları kapsamında tartışılmıştır.
Keywords : Siber Zorbalık, Kuramlar, Önleme ve Müdahale