Türk Siyasi Tarihinde “Dörtlü Takrir” ve Takrire Kaynaklık Etmesi Bakımından Serbest Cumhuriyet Fırkası

Authors : Ömer Ali KESKİN

Pages : 718-737

Doi:10.31592/aeusbed.907285

View : 19 | Download : 17

Publication Date : 2021-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Dörtlü Takrir, Cumhuriyet dönemi siyasi tarihi ve demokrasi hayatı için önemli bir belgedir. Bu belge Türk siyasi hayatının ve demokrasi mücadelesinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu belgenin ortaya çıkmasına etki eden siyasi geçmiş içinde birçok önemli etken vardır. Bunlar arasında Serbest Cumhuriyet Fırkası ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışma başlı başına “dörtlü takrir”i ele almaz. Tük demokrasi hayatının önemli başlıklarından sayılan ve Cumhuriyet dönemi siyasi tarihinde bir dönüm noktası olarak değerlendirilen Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı, “dörtlü takrir”in kendi içinde barındırdığı felsefesi bakımından, ona referans olması yönüyle değerlendirir. Dörtlü Takrir, 1945 yılının demokratikleşme hamlesi olarak üzerinde çokça düşünülen ve yazılan bir konu olmuştur. Dörtlü Takrir”in kendi içinde oluşturduğu bütünlük ve amacına dayanak yaptığı gerekçeleri ayrı ayrı öneme sahiptir. Fakat bunlardan dikkate değer bir referans olarak verilen Serbest Cumhuriyet Fırkası bu bakımdan ayrıca değerlendirilmesi gereken bir konudur. Zira SCF, 1930 yılında içinde bulunulan siyasi iklim bakımından çok önemli bir girişim ve buna bağlı olarak yapılması düşünülen değişimin en somut hamlesidir. Bu hamle, planlanan değişimdeki ana unsurların durumlarının analizinde, siyasi dönüşümün gerçekleştirilebilme olanağının anlaşılmasında, daha da önemlisi toplumun bu yeni hamleye karşı vereceği tepki, oluşturacağı yaklaşımın ölçülmesinde ve böylece yapılması düşünülen siyasi açılımın yönünün tayininde kilit rol oynayan bir konuma sahiptir. SCF bu yeni yaklaşımla ortaya çıkabilecek verilerin görülmesini sağlaması bakımından “Dörtlü Takrir”e kaynaklık eden tarihsel bir anahtar niteliğine haizdir. Çalışmada, nitel çalışma esasları çerçevesinde, dönemin ana kaynakları, gazeteler, Meclis Zabıtları ve konuya dair tetkik eserlerden yararlanılmıştır.
Keywords : Dörtlü Takrir, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Türk Siyasi Tarihi, Türk Demokrasi Tarihi