Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri

Authors : Ömer KEMİKSİZ

Pages : 973-992

Doi:10.31592/aeusbed.907768

View : 21 | Download : 10

Publication Date : 2021-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmanın amacı ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerini tespit etmektir. Nitel araştırma deseninde doküman incelemesi ile gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları tarafından 9, 10, 11 ve 12. sınıf düzeyleri için hazırlanan kitaplardaki 40’ı öyküleyici, 36’sı bilgilendirici türde olmak üzere toplam 76 metin oluşturmuştur. Şiir ve tiyatro türündeki metinlerin dâhil edilmediği araştırmada örneklemde yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyleri Ateşman (1997) ve Çetinkaya-Uzun (2010) okunabilirlik formüllerine göre incelenmiştir. Ulaşılan bulgulara göre Ateşman formülünden hareketle incelenen öyküleyici metinlerde 9. sınıfta “kolay” ve “orta güçlükte” metinler eşit sayıdayken 10. sınıfta “orta güçlükte”, 11 ve 12. sınıfta “kolay” metinlerin ağırlıkta olduğu; bilgilendirici metinlerde ise bütün sınıf seviyelerinde “orta güçlükte” metinlere daha fazla yer verildiği belirlenmiştir. Çetinkaya-Uzun formülüne göre bütün sınıf düzeylerinde hem öyküleyici hem de bilgilendirici metinlerde “eğitsel” düzeyin öne çıktığı tespit edilmiştir. Metinlerin ortalama kelime ve cümle uzunluklarına bakıldığında bilgilendirici metinlerin öyküleyici metinlere göre daha uzun kelime ve cümlelere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Ateşman formülüne göre örneklemdeki öyküleyici metinlerin %55’i “kolay”, bilgilendirici metinlerin %56’sı “orta güçlükte” düzeydeyken Çetinkaya-Uzun formülüne göre öyküleyici metinlerin %83’ünün, bilgilendirici metinlerin ise %66’sının “eğitsel” düzeyde olduğu görülmüştür.
Keywords : Türk dili ve edebiyatı, ders kitabı, metin, okunabilirlik, okunabilirlik düzeyi