Halikarnas Balıkçısı’nın Mavi Sürgün Adlı Eserinden Hareketle Türkiye Türkçesinde Önvarsayım Tetikleyicileri

Authors : Ceren Oğuz Kabadayı

Pages : 767-780

Doi:10.31592/aeusbed.1514005

View : 43 | Download : 36

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İletişimde görev alan dilsel ifadeler sadece yüzey yapı ile sınırlı değildir. Tümceler, görünürde taşıdığı anlamın yanı sıra farklı şekillerde, görünenden daha fazla ileti de taşıyabilir. Bu ileti çoğu zaman açıklıktan uzaktır. Bu tür örtük ifadelerden biri de önvarsayımdır. Değerlendirme yöntemlerine göre farklı açılardan incelenmesi mümkün olsa da önvarsayım kavramı çalışmada anlamsal bir yönden ele alınmaktadır. Önvarsayım, kendisini iletişimin her iki tarafında da bilinir duruma getiren unsurlara göre türlere ayrılmaktadır. Tümcede çeşitli ekler, sözcük türleri ya da yan tümceler şeklinde karşımıza çıkarak tümcedeki örtük anlamı üstlenen unsurlar önvarsayım tetikleyicileri olarak adlandırılır. Bunlar, tümcede örtük olarak sunulan arka plan bilgisini alıcı ile gönderici taraflarında görünür yapmakla görevlidir. Tümcedeki kullanım şekillerine ve sayılarına bağlı olarak bir tümcede bir ya da birden çok önvarsayımın okuyucuya ya da dinleyiciye aktarılması mümkündür. Bu çalışma Türkiye Türkçesinde önvarsayım türleri ve önvarsayım tetikleyicisi olarak kullanılan unsurlar üzerine hazırlanmıştır. Çalışmada örneklem olarak Halikarnas Balıkçısı’nın “Mavi Sürgün” adlı eserinden yararlanılmıştır. Buradan elde edilen veriler vasıtasıyla varoluşsal, sözlüksel ve yapısal önvarsayım tetikleyicilerinin ve bu unsurların kullanımı neticesinde ortaya çıkan önvarsayım türleri üzerinde durulmuştur.
Keywords : örtük anlam, önvarsayım, önvarsayım türleri, önvarsayım tetikleyicileri, Halikarnas Balıkçısı