İsrail Dış Politikasının Temel Dinamikleri: Tarihsel Süreç Üzerinden Genel Bir Değerlendirme

Authors : Muhammet Yıldız

Pages : 34-53

Doi:10.31592/aeusbed.1580980

View : 138 | Download : 72

Publication Date : 2025-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Dış politika, bir devletin sınırları dışında, kendini savunma veya hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi, ekonomik, kültürel ilişkiler başta olmak üzere uyguladığı genel politikalar bütünüdür. Bu anlayışın sınırları, coğrafyanın önemine binaen sert ve yumuşak güç kavramları üzerinden yürütülebilir. Güvenlik, enerji, tarih veya dini idealler gibi birçok parametreler üzerinden ortaya konan stratejik kavramlar, dış politikanın temel unsurları olarak değerlendirilebilmektedir. İsrail’in kuruluşuna kadar yaşanan devletleşme çabalarında da belirtilen başlıkların olduğunu ifade etmek mümkündür. Nitekim Siyonizm fikriyle başlayan Filistin’de Yahudi devleti kurma hareketi, 1948 yılına kadar aşamalı olarak bu esaslar üzerinden gelişmiştir. Tarihsel perspektiften değerlendirildiğinde, ortaya çıkan tabloda, İsrail’in kuruluş sürecinde yaşanan faaliyetler ve ideallerin İsrail politikalarına yansıdığı açıkça görülmektedir. Bunda, birbirini besleyen dini ve tarihi kökler bulunduğu gibi gelecek kaygısı, güvenlik ve enerji kaynaklarının olduğu da açıktır. Ortadoğu’da yaşanan krizin özellikle I. Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nin bölgeden çekilmesiyle yaşanan asayişsizlik ve İngiliz politikalarıyla gerçekleştiği bilinmektedir. Balfour Deklarasyonu’yla birlikte daha da derinleşen bu süreç, Filistin’de Arap-Yahudi çatışmasını körüklediği gibi İsrail devletinin kurulmasını da beraberinde getirmiştir. 1948’de bağımsız bir devlet olarak kurulan İsrail, yaşanan bu genel olaylar üzerinden siyasal faaliyetlerini geliştirmiş ve öncelikli politikasını, varlığını koruma üzerinden şekillendirmiştir. Esasında başta değinilen kuruluş sürecindeki tarihsel zemin, İsrail dış politikasının örtülü veya açık bir şekilde ana gövdesini oluşturmaktadır. Dolayısıyla ortaya konan bu araştırmada, tarihsel süreç ve konjonktürel gelişmeler üzerinden inşa edilen İsrail dış politikasındaki temel anlayış incelenmeye çalışılmıştır. Konu bütünlüğü içinde genel bir değerlendirme üzerinden hazırlanan bu makalede başta Siyonizm ve bu akımın temsilcilerinin faaliyetleri, İsrail’in kuruluş sürecinde yaşanan tarihsel hadiseler ve devletleşme süreci ele alındığı gibi; Yahudi devletinin kurulmasındaki itici faktörler açıklanmıştır.
Keywords : İsrail, Tel Aviv, dış politika, tarih, Siyonizm.