İlk Mevzûât Kitaplarından el-Ebâtîl ve'l-menâkîr ve's-sıhâh ve'l-meşâhîr ve Müellifi Cûzekânî (öl. 543/1148)

Authors : Kadir SEKMEN

Pages : 51-105

Doi:10.53683/gifad.983939

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Hadis ilminin en önemli amaçlarından biri, Hz. Peygamber’e (s.a.s.) izafe edilen rivayetlerin sıhhatini ortaya koymaktır. Bu amacı yerine getirmek için oluşan eser türlerinden biri de mevzûât literatürüdür. Zira bu alanda yazılan kitapların temel hedefi, Allah Resûlü adına uydurulmuş hadisleri tespit etmektir. Bu çalışmada, mevzûât kitaplarının ilklerinden olan “el-Ebâtîl ve’l-menâkîr ve’s-sıhâh ve’l-meşâhîr” ve müellifi Cûzekânî, önceki kitaplarla/müelliflerle ilişkileri ve sonraki eserlere etkileri bağlamında incelenecektir. Mevzûât alanındaki en önemli yazarlardan olan İbnü’l-Cevzî, “el-Mevzûât”’ını oluştururken Cûzekânî’nin el-Ebâtîl’inden çokça yararlanmış ve bazı açılardan bu eserden etkilenmiştir. İbnü’l-Cevzî’nin eserinin sonraki mevzûât kitaplarının gelişimindeki büyük etkisi ve bu kitapların temel kaynağı konumunda olduğu düşünüldüğünde, Cûzekânî’nin alandaki eserleri doğrudan ve dolaylı şekilde etkilediği ve bu eserlere kaynaklık ettiği söylenebilir. Cûzekânî ve el-Ebâtîl’inin mevzûât literatüründeki yerinin ortaya konulması, söz konusu literatürün oluşum ve gelişiminin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağından hadis ilmi için önem arz etmektedir.
Keywords : Hadis, Cûzekânî, el Ebâtîl vel menâkîr ves sıhâh vel meşâhîr, Mevzûât, fî hilâfi zâlik, Tenkit