Abdülgafûr-i Lârî`nin Hayâtı ve Eserleri

Authors : Abdulrahman ACER

Pages : 249-283

Doi:10.53683/gifad.1187464

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2023-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Nakşibendiyye Tarîkati’nin kuruluş döneminin hemen akabinde yaygınlaştığı coğrafyaların başında Horasan bölgesi ve onun başkenti sayılan Herat gelir. Bu şehirde Nakşibendiyye’yi temsil eden sûfîlerin en meşhuru Abdurrahmân-ı Câmî’dir. Câmî’nin en bilinen talebe ve müridi ise Abdülgafûr-i Lârî’dir. Mürşidinin ve yazdığı bâzı eserlerin şöhretine rağmen Lârî hakkında bugüne kadar pek araştırma yapılmamıştır. Var olan çalışmalar ise ondan nisbeten genişçe bahseden ilk kaynak olan Reşahât’taki bilgilerin kısmî tekrârından ibârettir. Lârî’nin eserleri ise hâlâ tam olarak tesbit edilememiştir. Bu durum onun hayâtı ve eserlerinin incelenmesini gerekli kılmıştır. Bu makāle, Abdülgafûr-i Lârî’nin hayâtını ve eserlerini mevcud kaynaklar, araştırmalar ve yazma eser kataloglarından yola çıkarak yer yer metin analizi metodundan istifâdeyle ele almaya odaklanmıştır. Bu çerçevede onun hakkındaki biyografik bilgiler değerlendirilmiş, bilhassa eserleri tesbit edilmeye çalışılmıştır. Kaynaklarda ve katalog kayıtlarında ona nisbet edilen eserler incelenmiş, bu eserlerin ona âidiyyeti tartışılmıştır. Netîce olarak, bilinen eserlerinin hâricinde kaynaklarda ve araştırmalarda zikredilmemiş olup Abdülgafûr-i Lârî’ye âid olan iki eser tesbit edilmiştir. Bunlardan Hall-i ebyât-ı Silsiletü’z-zeheb’in katalog kayıtlarına girmiş ancak Hâşiye alâ Şerhi Fusûsi’l-hikem-i Câmî isimli eseri herhangi bir kaynak veya katalogda zikredilmemiştir. Bu eserler muhtevâları açısından değerlendirilmemiş, haklarında sâdece bibliyografik bilgiler verilmiştir. Ayrıca nüshalarından örnek fotoğraflarla Lârî’nin kabrinin tarafımızdan çekilen güncel fotoğrafları da çalışmanın ekler kısmına dâhil edilmiştir.
Keywords : Tasavvuf, Nakşibendiyye, Herat, Abdülgafûr i Lârî, Abdurrahmân ı Câmî, Hall i ebyât ı Silsiletüz zeheb, Hâşiye alâ Şerhi Fusûsil hikem