Lafzî Değerlendirmelerin Hükme Etkisi (Tevbe Sûresinin 60. Âyeti Örneği)

Authors : Ömer Faruk Atan

Pages : 578-607

Doi:10.53683/gifad.1431330

View : 182 | Download : 138

Publication Date : 2024-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Zekât, insanlık tarihi kadar eski olan ve malî destek niteliği taşıyan bir ibadettir. Müslümanlara farz kılınan zekâtın mahiyeti, formel kuralları ve bu yardım fonunun nerede kullanılacağı ile ilgili hususlar, âyetlerde ilkesel olarak buyurulmuştur. Kur’ân’da konuyla ilgili detay verilmemekle beraber, Tevbe sûresinin altmışıncı âyetinde kimlerin zekât alabileceklerini zikretmiştir. Yüce Allah, bu sınıfları liste olarak sıralamakla bunların dışında kalanların bu fondan yararlanamayacağını vurgulamıştır. Bu sınıflar için kullanılan isimlendirmeler, lafzın delâleti açısından değerlendirilmiş ve kullanılan terimin kapsamı tartışılmıştır. Böylece literal değerlendirmelerin doğurduğu sonuç ve hükme etkisi fakîhler tarafından müzakere edilmiştir. Çalışmamızda semantik açıdan bu değerlendirmelere örnek olarak Tevbe sûresinin altmışıncı âyeti incelenmiştir. Âyette mezkûr olan zekât sınıflarının mahiyeti, ulemâ tarafından ortaya konulan görüş muvacehesinde zikredilmiştir. Bu gruplar için tercih edilen her kelimenin sözlük anlamından da hareketle delâleti ve kapsamı değerlendirilmiştir. Bu kelimelerin diğer nasslardaki kullanımı ve kendisine yüklenen anlam referans alınarak ortaya konulan hükümler belirtilmiştir. Bu sınıflar için kullanılan kelimeler, onların niceliği, sıralanması, zikredilen edatlar, bu edatlarla sınıfların gruplandırılması ve başka edatlarla geçiş yapılması gibi birçok husus, incelenmiştir. Böylece zekât sınıflarının kapsamı, alt kısımları, bu taksimata göre zekâtın dağılımındaki görüşler zikredilerek fakîhlerin buna dair ortaya koyduğu hükümler değerlendirilmiştir.
Keywords : İslam Hukuku, Lafzın Delâleti, Tevbe Sûresi, Zekât Fıkhı, Zekât Sınıfları