OSMANLI AYDINININ SOSYOLOJİ HAKKINDAKİ İLK İZLENİMLERİ: SÖZLÜKLER VE İLK ESERLER

Authors : Yeliz OKAY

Pages : 1327-1340

View : 19 | Download : 12

Publication Date : 2019-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Sosyoloji disiplini Batı toplumunda meydana gelen siyasal, ekonomik ve sosyal dönüşümlerin sonucunda meydana gelen toplumsal krizlere çözüm aramak üzere Batı merkezli olarak ortaya çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Tanzimat Fermanı ile başlayan süreçte çokkültürlü toplumsal yapısında meydana gelen değişimler II. Meşrutiyet’in ilan edildiği süreçte İmparatorluğun dışında kalan dünyadaki dönüşüm ve etkileşimlerle belirgin hale gelmiştir. Osmanlı aydını bu süreçte özellikle Batıcılaşma ekseninde Fransa Sosyoloji literatürünü takip etmeye ve Sosyoloji ile ilgili tanımları ve erken dönem Batılı sosyologların görüşlerini içeren yazıları toplumsal sorunlara çözüm aramak amacıyla tartışmaya başlamıştır. Türk Sosyoloji tarihi çalışmaları genellikle harf devrimi öncesinde sınırlı değinirken disiplinin teşekkülünü ve algılanışını dönemde yayımlanan sözlükler ve ekollerin kurucu isimleri dışındaki makaleler üzerinden takip etmek sosyolojinin erken dönem algılanışı ve yorumlanışını daha belirgin olarak ortaya koyacaktır. Bu çalışmada sözlükler ve bilinen telif eserler dışındaki makale ve kitaplardaki sosyoloji izlenimleri ve Osmanlı aydınının sosyoloji ile karşılaşmalarında edindiği izlenimleri, kendi toplumsal yapısı ve entelektüel dünyasında gerek terminoloji gerekse kavramsal olarak biçimlendirişini ortaya koyması üzerinde durulacaktır.
Keywords : Sosyolojinin Algısı, Türk Sosyolojisi, Sözlükler, Nâmi, Mustafa Subhi