Miladi 1840-1850 Tarihli Reaya Defterlerine Göre Trabzon Vilayeti Akçaabat Nahiyesinde Yaşayan Rum Nüfusunun Demografik ve Sosyo-Ekonomik Yapısı

Authors : Mustafa Ali UYSAL, Kazım KARTAL

Pages : 136-142

Doi:10.36362/gumus.626155

View : 24 | Download : 11

Publication Date : 2020-03-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Trabzon’un fethinden önce Akçaabad, eyalet anlamında bir idari birimi ifade eden “thema” adlı idari bir birim içerisinde küçük bir yerleşim yeriydi. Trabzon’un ele geçirilmesinden sonra ilk olarak nereye bağlandığı konusu kesinlik kazanmamıştır. Şehrin sancak haline getirildiği ve ilk sancak beyinin Kasım Bey olduğu kayıtlıdır. 1514’te Çaldıran Savaşı’ndan sonra stratejik açıdan önemi dolayısıyla Bayburt yöresine vali tayin edilen Bıyıklı Mehmet Paşa Trabzon’un kontrolünü de üstlenince yeni bir idari sistem teşekkül etti. 1520 yılında Vilâyet-i Rum-ı Hadis adlı yeni idari birime bağlandı. Bu vilâyet Irakeyn Seferi sırasında, 1535 yılında, yeni kurulan Erzurum beylerbeyliğine dâhil edildi. Sancak; Trabzon, Giresun, Kürtün, Torul, Of, Rize, Pazar (Atina), Arhavi, Hemşin adlı kazalardan oluşuyordu. Trabzon kazası; Akçaabat, Maçka, Yomra ve Sürmene nahiyelerinden müteşekkildi. 1578 Osmanlı-İran seferi esnasında lojistik destek bakımından önemi arttığı için Batum’la birlikte müstakil beylerbeylik haline getirildi. 1583 tarihinde nahiyenin batı sınırı Yavabolu’dan başlamakta, doğuda Değirmendere vadisine kadar uzanmaktaydı. Güney sınırı ise Torul kazasına dayanmaktadır. Güneydoğu sınırını ise Maçka nahiyesi teşkil etmekteydi. XVII. yüzyıl başlarında her ikisi beylerbeyilik / eyalet olarak anıldı. Buraya Batum ve Gönye sancakları dâhildi. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan NFS.d. kodlu ve 7104 numaralı Trabzon vilayeti, Trabzon sancağı, Trabzon, Yomra nahiyesi, Akçaabad nahiyesi, Vakfısagir nahiyesi Reaya defteri, NFS.d. kodlu ve 7105 numaralı Trabzon vilayeti, Trabzon sancağı, (Trabzon) Yomra nahiyesi, Of, Rize, Batri, Kura-i Vandari, Akçaabad, Giresun, Vakfısagir, Keşab, Sürmene, Vakfıkebir, İskefye, Tirebolu Karışık defteri ve NFS.d. kodlu ve 7106 numaralı Trabzon vilayeti, Trabzon sancağı, (Trabzon) Yomra nahiyesi, Sürmene, Of, Vakfıkebir, Akçaabad, Giresun, Keşab, Rize, Tirebolu Reaya defterleri değerlendirmeye tabi tutularak Akçaabat’ta yaşayan Rum nüfusunun demografik ve sosyo-ekonomik yapısı ortaya konulmaya çalışılacaktır.  
Keywords : Akçaabat, Rum, Demografi, Sosyo ekonomi