NEZAKETTE KUSUR ETMEYEN BARBARLAR: DIPLOMASI VE KÜLTÜREL YARGILAR ARASINDA BIR CIZVIT RAHIBIN OSMANLI GÖZLEMLERI (1665–1666)

Authors : Özgür KOLÇAK

Pages : 23-48

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2016-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :1665 sonbaharında Walter Leslie riyasetinde İstanbul’a gelen Habsburg sefaret heyetinde birçok diplomatik görevli, asilzade ve hizmetkârın yanında elçilik deneyimlerini kâğıda dökmüş bazı seyyah ve yazarlar bulunuyordu. Habsburg büyükelçisinin şahsî günah çıkarma papazı Cizvit Paul Tafferner, bu amaçla sefaretin Viyana’dan yola çıktığı günden Osmanlı payitahtındaki vazifesini ifa edip geri döndüğü tarihe değin gözlemlerini ihtiva eden hacimli bir seyahatname kaleme almıştı. Paul Tafferner’in 1668’de Latince basılan eseri, birkaç sene içinde Almanca’ya tercüme edilerek defalarca yeniden basıldı. Paul Tafferner’in İstanbul şehrini anlatmaya ayırdığı sayfalar, eğitim görmüş batılıların Osmanlı ve İslam eserleriyle karşılaştıklarında takındıkları ikircikli tavrın tahlili bakımından önemli karineler sunar. Döneme ait Osmanlı kaynakları, W. Leslie sefaretine mensup olanların teyit ettiği üzere, elçilik mensuplarına birden fazla kereler İstanbul gezileri tertip edildiğini yazarlar. Buna karşın iki kaynak grubunda aynı hadiselerin anlatımına dair kullanılan dil ve aktarım teknikleri birbirine bazen taban tabana zıttır. Bu farklılığın tarihsel kökenleri ve daha özel ve müşahhas bir örnekte 1665 senesindeki kültürel karşılaşmalar muvacehesinde gözlemcilerin gözlerinin önünde cereyan eden nesneler dünyasına dair farklı algılama biçimleri araştırılmaya seza bir konudur. Mühürdar Hasan Ağa, Fındıklılı Mehmed Ağa ve Abdurrahman Abdi Efendi’nin Osmanlı abidevi mimari eserlerinin batılı muhataplarına gösterilmiş olmasından iftihar ettikleri kesindir. Peki, P. Tafferner İstanbul’a baktığında aslında ne görmüştü?
Keywords : Diplomasi, Osmalı İmparatorluğu