Türkiye’de İslami Romanlarda Toplumsal Cinsiyet ve İktidar İlişkileri: Hidayet ve Özeleştirel Romanların Analizi

Authors : Abdullah Muhsin Yıldız

Pages : 223-250

Doi:10.62156/habitus.1608544

View : 64 | Download : 54

Publication Date : 2025-03-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, romanların kültürel üretimler olarak metin analizi yoluyla incelendiğinde, iktidar ilişkilerinin ortaya çıkarılabileceği savunulmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’de İslami çevrelerde üretilen veya yaygın şekilde okunan romanlar incelenmektedir. Dönemin özgün koşullarını gösteren Şule Yüksel Şenler, Ahmet Günbay Yıldız, Mehmet Efe ve Halime Toros’un birer romanı, toplumsal cinsiyet perspektifiyle ele alınarak, bu çerçevede kadınlık, erkeklik ve kadın-erkek ilişkilerinin kültürel olarak nasıl kurgulandığı analiz edilmektedir. Özellikle 1970’lerde köyden kente göç sürecinde hızla değişen toplumsal yapının içinde, İslamcı hareketin kadın bedeni üzerindeki kontrolünü sürdürme çabasında hidayet romanlarının rolü incelenmektedir. Bu bağlamda seçilen iki hidayet romanı, Huzur Sokağı (1970) ve Boşluk (1975) medeniyet söylemi çerçevesinde Batılı/İslami ve yozlaşmış/ahlaki karşıtlıkları kullanarak kadın bedeni üzerindeki tarihsel tahakkümün nasıl sürdürüldüğünü ortaya koymaktadır. Jacques Derrida’nın yapısöküm yöntemiyle, bu çalışma metinlere gömülü toplumsal ilişkileri, tahakküm biçimlerini ve itaat mekanizmalarını çözümlemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, seçilen iki hidayet romanı, 1990’lı yıllarda yazılmaya başlanan özeleştirel romanlardan Mızraksız İlmihal (1993) ve Halkaların Ezgisi (1997) ile karşılaştırılmaktadır. Böylece, feminizmin dindar kadın hareketi üzerindeki etkisi ve bu hareketin erkek egemen siyasi İslamcı yapıdan ve patriyarkadan uzaklaşma siyaseti içerik analizi yöntemiyle incelenmektedir.
Keywords : Patriyarka, toplumsal cinsiyet, Hidayet romanları, İslamcı hareket, Özeleştirel roman