Avrupa Kamu Düzeni Kavramı

Authors : Özge Okay TEKİNSOY

Pages : 66-79

View : 20 | Download : 9

Publication Date : 2011-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin amacı, insan haklarını devletlerin tekelinden çıkarıp ulusal üstü organların yetkisi kapsamına geçirerek bir koruma sistemi organize etmektir. Bu özelliğiyle Sözleşme, diğer klasik uluslararası andlaşmalardan ayrılarak gelişkin bir kontrol aracılığı ile üye devletleri kolektif bir garanti sistemine bağlamaktadır. Böyle bir kontrolden doğan zengin bir içtihat temelinde AİHM, 23 Mart 1995 tarihli Loizidou c/Türkiye kararı ile Sözleşmeyi iddialı bir ifade kullanarak "Avrupa kamu düzeninin anayasal aracı" olarak nitelendirmiştir. Mahkeme, "anayasal" terimi ile üye devletlerin uymakla yükümlü oldukları temel kurallar bütününün etkililiğine atıf yapmış; bunun dışında "Avrupa kamu düzenini" tanımlamamıştır. Loizidou kararından önce de öğretide bazı yazarlar tarafından, diğer uluslararası andlaşmalardan ve insan hakları metinlerinden farklı bir nitelikte olmasını vurgulamak üzere Sözleşme'nin "liberal demokrasilerin kamu düzenini" oluşturmaya yönelik hukuki bir metin olduğu belirtilmiştir1. İdare Hukuku açısından Avrupa kamu düzeni kavramı, idare hâkimine kamu düzenini somutlaştırma işlevinde uygulayacağı kriterleri göstermesi açısından önemli bir kavramdır. Özellikle 1982 Anayasası'nın 90. maddesine 2004 yılında eklenen son fıkra ile idare hâkiminin, Avrupa kamu düzenini uygulaması konusunda normlar hiyerarşisi çerçevesinde yapılan tartışma bitmiştir; idare hâkimi bundan böyle usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi halinde milletlerarası andlaşma hükümlerini uygulayacaktır.
Keywords : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, insan hakları, kamu düzeni, idare hukuku, liberal demokrasi