Eski Roma’da Cumhuriyet Dönemi Halk Meclisleri ve Yasa Yapım Süreçleri

Authors : Eşref KÜÇÜK

Pages : 199-214

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2017-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Roma’da, Krallık döneminin ardından kurulan Cumhuriyet (res publica) ile yasa yapma yetkisi halk meclislerine geçmiştir. Bunun sebepleri arasında hiç şüphesiz kralın iktidarına sınır getirme anlayışı yatmaktadır. Zira kral (rex) her ne kadar örf ve adetin etkisiyle yasa yapma yetkisini kullanmasa da kral yasaları (leges regiae) adı verilen düzenlemeleri tek başına koyabilmekteydi. Kralın yasa koyma gücünün herhangi bir sınırı bulunmamaktaydı. Tarihsel aktarıma göre Roma’nın son kralı Lucius Tarquinius Superbus’un tiranlığa (istibdata) dönüşen yönetimi, kralın şehirden (Roma) kovulması ve Cumhuriyet rejiminin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Krallık döneminde ömür boyu tek başına iktidarda bulunan kralın yerine, Cumhuriyette halk tarafından bir yıllığına seçilen iki eşit yetkili consul getirilirken, yasa (lex, plebiscitum) yapma yetkisi de halk meclislerine verilmiştir. Halk meclislerinin oluşma ve yasa yapım süreçleri, günümüz yasama faaliyetlerinin temelini oluştururken, Eski Roma’nın bu süreçlerde takip ettikleri ilkeler bugün hala yasakoyucular için rehber işlevi görmektedir. Roma tarihi yasama alanında görülen kodifikasyonların (Oniki Levha Yasası, Corpus Iuris Civilis) azlığı, yasa ile toplum gereksinimlerinin çözülmesi ve sorunlara getirilen tedbirler hakkındaki Romalıların düşünceleri, yasa yapım süreçlerinin teknik yönüne ilişkin ilke ve saptamaları Roma yasalarının halk nezdindeki meşruiyetinin temelini oluşturmuştur.
Keywords : Eski Roma halk meclisleri, Yasa yapım süreçleri, Yasa lex, plebiscitum, Torba yasa leges saturae, lex