ROMA HUKUKUNDA SEÇİMLİK BORÇ (OBLIGATIO ALTERNATIVA) KAVRAMI ve SEÇİMLİK BORCUN İFASI

Authors : Güzide Burcu GÜNVEREN

Pages : 825-856

Doi:10.32957/hacettepehdf.984070

View : 20 | Download : 20

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Roma Hukukunda seçimlik borcun (obligatio alternativa) söz konusu durumlarda, borçlu iki veya daha fazla edimi borçlanır ancak bunlardan birinin ifasıyla da borcundan kurtulurdu (duae res in obligatione, una in solutione). “Köle Stichus ya da on As” vermeyi taahhüt etmek, seçimlik borcu örneklemektedir. Anlaşılacağı üzere çok edim ihtiva eden seçimlik borçta hangi edimin ifa edileceği hususunda belirsizlik vardır. Seçim hakkının kullanılması ile bu belirsizlik ortadan kalkardı. Seçim hakkını kullanmaya yetkili olan kişi seçimini yaptığı takdirde, edimlerden birisi kesin olarak borcun konusu haline gelirdi. Seçilen edim, borçlusu tarafından yerine getirildiği takdirde de borç sona ererdi. Seçim hakkı kural olarak borçluya aitti. Bununla beraber seçim hakkının tarafların anlaşmasına bağlı olarak alacaklıya ya da üçüncü kişiye de tanınması mümkündü. Roma Hukuku kaynaklarında, bilgiler çelişkili olsa da genel olarak borçlunun seçim hakkını, ifa anına kadar kullanabileceği kabul edilmektedir. Seçim hakkı alacaklıya tanınmış ise alacaklı, edimlerden birini talep ederse veya klasik devirde borçluya karşı dava açar ve litis contestatio ile istenilen edim bir kere tespit edilirse, seçiminden dönemezdi. Iustinianus Hukukunda ise alacaklı dava açarak edimlerden birini talep ettiği andan itibaren seçiminden dönemezdi. Seçimlik borca konu olan edimlerden birinin borcun doğumundan sonra ifasının imkânsız hale gelmesi mümkündü. Seçim hakkının borçluya ait olduğu bir durumda borçlunun kusurundan kaynaklanan bir sebeple edimlerden biri imkânsız hale gelmişse, borç kalan edim üzerinde toplanırdı. Dolayısıyla bu ihtimalde borçlunun seçim hakkı sona ererdi. Çalışmamızda Roma Hukukunda seçimlik borç kavramı ele alınarak, seçimlik borcun diğer benzer kavramlar ile karşılaştırılması yapılmış, seçim hakkının özelliği açıklanmış ve hukuki metinlerin içerdiği bilgiler ışığında seçimlik borcun ifası açıklanmıştır.
Keywords : Seçimlik Borç, Obligatio Alternativa, Seçimlik Yetki, Facultas Alternativa