OSMANLI HUKUKUNDA MALA YÖNELİK HAKSIZ FİİLLERDE KASAME UYGULAMASI

Authors : Abdussamed Atasoy

Pages : 107-130

View : 53 | Download : 32

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Ceza hukukunda şahsilik ilkesinin istisnalarından bir tanesi kasamedir. Klasik fıkıh kitaplarında kasamenin yalnızca fail-i meçhul katllerde cari olduğu ifade edilmektedir. Ancak Osmanlı uygulamasında fail-i meçhul katllere ek olarak mala yönelik haksız fiillerde de kasame uygulaması söz konusudur. Kasamenin etki alanının genişletilmesi, bahçe, orman ve benzeri alanlarda fail-i meçhul yangın ve tahribatların artması ve bu durumda köy halkının zarara uğraması sonucu gerçekleşmiştir. Fail-i meçhul mala zarar vermelerde meydana gelen yüksek bedelli tahribatın sorumluluğunun, köy ahalisine eşit olarak dağıtılması sonucunda tazminatın tesiri azaltılmış olmaktadır. Ayrıca tüm mahalle veya köyün fail-i meçhul tahribatlardan sorumlu olması sebebiyle ahalinin haksız fiillere karşı daha dikkatli olması ve böyle bir durumda failin ihbar edilmesini kolaylaştırmıştır. Kanunnamelerde de yer alan mala yönelik kasame uygulaması, Osmanlıda zorunluluk dolayısıyla kıyasen caiz görülmüştür. Bu konuda çıkarılan irade-i seniyyelerde kıyas, zorunluluk ve maslahata atıf yapılmıştır. İrade-i seniyye taleplerinin bazılarında mala yönelik haksız fiillerde kasame uygulamasının söz konusu olamayacağına ilişkin kayıtlar da bulunmaktadır. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminin son çeyreğinde mala yönelik kasame uygulaması ile alakalı irade-i seniyyeler çıkarılmıştır. Kasame uygulaması özellikle otluk, samanlık, elma, dut, erik, fındık, incir gibi meyve ağaçlarının bulunduğu bahçeler hakkında cari hale getirilmiştir.
Keywords : Kasame, Fail-i meçhul, Haksız fiil, Sorumluluk, Tazminat