ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIĞIN SOSYAL BELİRLEYİCİLERİNE DAYALI SAĞLIK ARAMA DAVRANIŞLARI: SOSYO-DEMOGRAFİK FAKTÖRLERİN ROLÜ

Authors : Hakan Oğuz Arı

Pages : 81-94

Doi:10.61859/hacettepesid.1589191

View : 66 | Download : 41

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışmanın amacı, sağlık yönetimi bölümü öğrencilerinin sağlığının sosyal belirleyicileri ile sağlık hizmeti arama davranışları arasındaki ilişkiyi ve bu değişkenlerin sosyodemografik özelliklere göre farklılaşma durumunu incelemektir. Araştırmanın bağımsız değişkeni sağlığın sosyal belirleyicileri, temel bağımlı değişkeni sağlık arama davranışları ve diğer değişkenleri ise sosyo-demografik özelliklerdir. Katılımcıların verdiği cevapların sosyo-demografik özelliklere farklılaşma durumu da incelenmiştir. Katılımcılara uygulanan anket, 217 öğrenci tarafından yanıtlanmış ve bu, öğrencilerin %89,3’lük bir kısmını kapsamaktadır. Araştırmada, Karatana tarafından Türkçe uyarlaması yapılan “Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Ölçeği” ile Kıraç ve Öztürk tarafından geliştirilen “Sağlık Arama Davranışı Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler, SPSS ve Microsoft Excel kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin normal dağılım göstermemesi nedeniyle nonparametrik testler (Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri) kullanılmıştır. Ayrıca, değişkenler arasındaki ilişkiler Spearman’s Rho korelasyon katsayısı ile incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre, öğrencilerin bulunduğu sınıf ve aile gelir durumları ile sağlığın sosyal belirleyicileri arasında anlamlı farklar bulunmuştur (p<0,05). Birinci sınıftaki öğrencilerinin ortalama puanları ikinci ve üçüncü sınıftaki öğrencilere göre; ikinci sınıftaki öğrencilerin ortalama puanları da üçüncü sınıftaki öğrencilere göre anlamlı düzeyde düşüktür. Aynı şekilde, öğrencilerin genel sağlık durumu ile sağlık arama davranışları arasında da anlamlı farklar tespit edilmiştir (p<0,05). Genel sağlık durumunu 1-2 puan arasında değerlendiren katılımcıların ortalama puanlarının genel sağlık durumunu 5-6 puan arasında değerlendiren katılımcılara göre anlamlı düzeyde düşük olduğu görülmüştür. Sağlığın sosyal belirleyicileri ile sağlık arama davranışı arasında pozitif, ancak istatistiksel olarak anlamlı olmayan zayıf bir ilişki (r=0,079) olduğu gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, öğrencilerin sağlığının sosyal belirleyicileri açısından desteklenmeleri sayesinde daha bilinçli sağlık arama davranışları sergileyeceği görülmüştür. Bu bulgular doğrultusunda, üniversite yöneticileri, aileler ve sağlık sektörü politika yapıcılarının, öğrencilerin sağlık ihtiyaçlarını destekleyici politikalar geliştirmeleri gerekmektedir. Ayrıca, sağlık hizmetlerine erişim ve kullanım konusunda öğrencilerin daha bilinçli olmaları için bilgilendirme faaliyetlerinin artırılması önerilmektedir. Bu tür çalışmalar, sağlık arama davranışlarının daha etkin ve olumlu bir şekilde gelişmesine katkı sağlayabilir.
Keywords : Sağlığın sosyal belirleyicileri, sağlık arama davranışı, üniversite öğrencileri