18. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Yunanistan’da Dil Sorunu ve Ulusal Bireyin İcadı

Authors : Aslı ÇETE

Pages : 85-98

Doi:10.32600/huefd.444472

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2019-06-17

Article Type : Other Papers

Abstract :Yunan entelektüel yaşamında 18. yüzyıl sonlarında başlayıp kesintilerle 20. yüzyıl başlarına dek devam eden dil tartışmalarının temel hedefini ulusal bireyin icadı oluşturur. Bu tartışmalar üç eksende gelişir: Yunan ulusunun Antik Hellen kültürünün varisi olduğunu kanıtlamak, Avrupalı bir kimliğe sahip olduğunu kanıtlamak ve Yunan irredentist projesini yürürlüğe koymak. Yunan ulusal hareketinin hemen öncesinde yaşanan dil tartışmaları, Avrupa düşüncesinin Yunan topluluğuna nasıl aktarılacağı ve Yunanlı’nın Avrupalı kimliğinin Avrupalılara nasıl kanıtlanacağı yönündedir. Bu tartışmaların temelinde, egemen Avrupa söylemi tarafından yaratılan ve “kölelik-özgürlük” kavramları ile geliştirilen bir anlayış yatıyordu. Osmanlı İmparatorluğu, 18. yüzyıl Yunan entelijansiyası tarafından “kölelik/boyunduruk” şeklinde algılanıyordu. Yapılması gereken, bu “boyunduruktan” bir an önce kurtulmaktı. Kurtuluşa giden yol ise eğitimden geçiyordu. 19. yüzyılın sonlarına doğru alevlenen tartışmalar ise, ağırlıklı olarak, Yunan Megali İdeasının nasıl gerçekleştirilebileceği konusundadır. Bu söylem uyarınca Yunanistan’ın, ulusal bir devlet olarak kuruluşundan beri devlet sınırları dışında kalan ve “kurtarılmayı” bekleyen Yunanlılar vardı. Entelijansiya, Anadolu Yunanlıları ile Ortodoks mezhebi üzerinden ortak bir kod oluştururken, Balkanlar’daki Ortodoks nüfus ile dil üzerinden ortak bir kod yaratmaya çalışıyordu. Bu ikinci kısım, bugün bile sorunlu olan bir bölgede, Makedonya’da, yaşıyordu. 19. yüzyıl sonlarında Yunan ulusçuluğu, bölgedeki diğer rakip ulusçulukları yok ederek burada yaşayan ve ana dil olarak Slav dillerinden birini konuşan Ortodoks Hristiyan halkın Yunanlaştırma projesini üstlenmiştir. Bu Yunanlaştırma işlemini ise ortak bir dil üzerinden yapmaya çalışmıştır. Bu bağlamda halk dilini ve arkaik dili savunanlar ortak bir hedef doğrultusunda hareket etmişlerdir: Bölge halkından Yunanlı yaratmak. Bu makalede, öncelikle, Osmanlı İmparatorluğu’nun Yunanca konuşan Ortodoks Hristiyan nüfusunun entelektüelleri arasında gerçekleşen dil tartışmalarına değinilecektir. Sonrasında ise 1880’lerden 20. yüzyılın başlarına dek yaşanan siyasi ve kültürel değişimler sonucu yeniden gündeme gelen dil tartışmaları anlatılacaktır.
Keywords : Yunan ulusal kimliği, Megali İdea, 19 yüzyıl, Yunan ulusçuluğu, dil sorunu, 19 yüzyıl