Zevvare Cuma Camii Alçı Kitâbe ve Süslemeleri

Authors : Kamran SOKHANPARDAZ

Pages : 50-98

Doi:10.32600/huefd.821247

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Büyük Selçuklu sanatı, İslam sanatı içinde müstakil bir kategori oluşturmaktadır. Büyük Selçuklu döneminde alçı işçiliği de diğer sanatlar gibi gelişme göstermiştir. İran’da ve Türkiye’de Büyük Selçuklu dönemi sanatı ile ilgili az sayıda yapılan çalışmalar alçı süslemelerle ilgili olmayıp, genellikle bu dönemin mimarisini açıklamaktadır. Buradan hareketle çalışmamızda, Zevvare Mescid-i Cuması'nın alçı süsleme ve kitâbeleri ele alınarak tanıtılacak ve değerlendirilecektir. Yapının süslemelerinde yazı, bitkisel ve hendesî bezemeler kabartma, kazıma ve kalıplama tekniğinde yapılmıştır. Kompozisyonlar mihraplar, beden duvarlarının üst kısmını dolanan yazı kuşağı, kemerlerin karınları ve tuğla derzlerinde yer almaktadır. Yapının alçı süslemeleri ve kitâbelerin sanatçısı ile ilgili herhengi bir bilgi yoktur. Yapıdaki alçı süslemler; İran'ın Sasani dönemine (226-651) ait alçı süslemeleri, Abbâsîler Dönemi (Sâmarrâ Şehri / 836-892), Karahanlı (840-1212), Tolunoğulları (868-905), Nîşâbur’da yapılan kazı çalışmalarından çıkan İran'ın erken İslâm dönemine (X. yüzyıl) ait süslemeler, Anadolu Selçuklu (1075-1308) ve İran'ın İlhanlı dönemi (1256-1353) alçı süslemeleri ile büyük ölçüde benzerlik göstermektedir.
Keywords : Büyük Selçuklu, Cami, Mimari, Zevvare Cuma Camii, Alçı Süsleme, Kitâbe