Sartre’da Zamansallık, Varoluş ve Praksis İlişkisi

Authors : Gülçin AYITGU METİN

Pages : 519-529

Doi:10.32600/huefd.1006588

View : 12 | Download : 14

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sartre’ın varoluşçuluk düşüncesi, özneyi içi boş bir öznelliğe hapsettiği yönünde eleştirilerle karşılaşmasına rağmen, Sartre’ın özellikle “özgürlük” ve “varoluş” problemini kültürel, toplumsal, siyasal belirlenimlerle birlikte, “idealizm” tuzağına düşmeden tartışmaya çalıştığını görmekteyiz. Sartre’ın “ben” ve dünya arasındaki ilişkiyi açıklama çabasında “başka” sıyla kurulan ilişkiye olan vurgusu, varoluşçuluğu praksis alanına taşımasını ve sonuç olarak bireyi sadece “cogito” ya ya da tarihsel sürecin tinselliğine terketmeyerek, bilincin yönelimselliğiyle, praksis alanının belirlenimleriyle birlikte incelemesini sağlamıştır. Diyalektik de burada deneyimin dinamiğiyle birlikte varoluş problemini, praksis alanına çeken bir kavramdır. Bu noktada hiyerarşik ve adımları önceden belirli olduğu için tarih dışı gibi görünen diyalektik, Sartre’ın felsefesinde bir özgürlük alanına kapı aralar. Sartre’a göre bu tartışmalara felsefenin kattığı temel bakış açısı ise insanın çelişkileriyle, karar anları ve kararsızlıklarıyla nasıl bir arada değerlendirilebileceğidir. Bu değerlendirmeler bizi zamansallığın ve dolayısıyla da tarihselliğin nasıl kavranması gerektiğine dair bir tartışmaya götürürken, zamansallık problemi de insanın varoluşundan kaynaklı dinamizmini anlamanın önemli bir aracı olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda bu çalışmada Sartre’ın belirlemiş olduğu praksis alanı, zamansallık ve varoluş arasında kurmuş olduğu ilişkiden hareketle incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords : Sartre, zamansallık, varoluş, praksis, diyalektik