Locke’un Doğuştan İdeler Eleştirisinin Politik Bağlamı Üzerine Bir Tartışma

Authors : Erman KAÇAR

Pages : 654-667

Doi:10.32600/huefd.986287

View : 15 | Download : 16

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, John Locke’un siyaset kuramında kamusal ve özel alanın inşasında kullanılan doğa yasası, doğa durumu, sözleşme ve mülkiyet gibi temel kavramların epistemolojik dayanaklarının araştırılmasıdır. John Locke, diğer sözleşmeci teorisyenlerden farklı olarak ortaya koyduğu siyaset teorisinin temel argümanlarını, Kartezyen felsefenin temel ilkeleriyle hesaplaşmak suretiyle geliştirdiği kendi bilgi kuramıyla test ederek temellendirir. Locke’a göre insan zihninde doğuştan verili ya da insan zihnine doğuştan mühürlenmiş birtakım ideler olduğu yönündeki Descartesçı sav, bir siyasi toplumdaki yasa koyucuların söz konusu doğuştan idelerin varlığı düşüncesinden hareketle iktidarlarını kendi siyasi menfaatleri doğrultusunda meşrulaştırabilmelerine olanak sağlayacaktır. Locke’a göre bunun başlıca sebebi, doğuştan ideler düşüncesinin nihayetinde bir inanç olarak karşımıza çıkması ve bu düşünceye inanan kişileri ya da toplulukları yönetmenin, onlara güç uygulamanın kolaylaşmasıdır. Buna karşılık John Locke’un amacı, geliştirdiği epistemolojik çerçeveden hareketle doğa yasasından toplum sözleşmesine, siyasal toplumdan mülkiyet kavramına kadar bütün bir siyaset teorisini insan anlığının işleyişine uygun bir izleğe yerleştirmek ve yukarıda sözü edilen problemleri ortadan kaldırmaktır. Bu bağlamda çalışmanın birinci bölümünde doğa yasası kavramının bilgi kuramsal dayanakları, Locke’un doğuştan ideler eleştirisi bağlamında ele alınacak; ikinci bölümde doğa yasasının bireysel olarak yürütülmesindeki olası pratik sorunlar gösterilecektir. Üçüncü ve son bölümde ise sözleşme, siyasal toplum ve mülkiyet gibi kavramlar, Locke’un epistemolojik çözümlemeleri ile yan yana getirilerek incelenecektir. Buradan hareketle, Locke’un siyaset felsefesinin temel kavramları olarak ifade edebileceğimiz doğa durumu, doğa yasası, sözleşme ve mülkiyet üzerine düşünceleri ile Locke’un doğuştan ideler eleştirisi üzerinden şeylerin bilgisinin olanağı ve insan zihninin işleyişi konusunda geliştirdiği özgün bilgi kuramı arasında gerçek anlamda bir tutarlılık olup olmadığı araştırılacaktır.
Keywords : Locke, epistemoloji, doğuştan ideler, toplum sözleşmesi, doğa yasası, mülkiyet