Yapısalcılık Sonrası Yaklaşımlar Doğrultusunda Çevirmeni "Üretimin Öznesi" Olarak Okumak: Las Meninas Tablosu Odağında Bir İnceleme

Authors : Yasine Çetin Eylek, Fusun Ataseven

Pages : 487-503

Doi:10.32600/huefd.1248744

View : 113 | Download : 80

Publication Date : 2023-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin amacı çevirmeni yapısalcılık sonrası yaklaşımlar ışığında resim okumaları aracılığıyla "üretimin öznesi” (Barthes, 2017, s. 177) olarak yeniden ele almaktır. Çalışmanın çıkış noktası, görsel bir temsil olarak resmin bir "söylem” (Barthes, 2017, s. 125) olarak çözümlenebileceği ve "yazılabilir” (Barthes, 2016a, s. 16) bir metin olarak okunabileceği düşüncesidir. Buradan hareketle, yapısalcılık sonrası yaklaşımın dil ve anlama yönelik çıkarımları, Roland Barthes’ın resim bağlamında irdelediği "yazı”, "metin” ve "özne” (Barthes, 2017, s. 176) kavramlarıyla yorumlanmakta, bunların okur ve çevirmen ile ilişkisi kurulmaya çalışılmaktadır. Batı sanatının başyapıtlardan biri olan Diego Rodríguez de Silva y Velázquez’in Las Meninas [Nedimeler] (1656) tablosu çalışmanın inceleme nesnesidir ve okur odaklı bir bakış açısıyla "yazılabilir metin” olarak ele alınmaktadır. Michel Foucault’nun Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi adlı kitabındaki "Arkadan Gelenler” başlıklı yazısı ise eserin çevirisi olarak kabul edilmektedir. Las Meninas eserinin egemenlik söylemi, tuvale bakan birbirinden farklı öznelerin perspektif ve temsil çerçevesindeki okumaları doğrultusunda çözümlenmektedir ve "merkez” sorunsalı temelinde tartışmaya açılmaktadır. Bu tartışmaların önemli noktalarına yapılan vurguların sonucu olarak ortaya çıkan anlamın devingenliği, okurun ve çevirmenin bu noktada işlevi Foucault çevirisi üzerinden yeniden yorumlanmaktadır. İncelemenin sonunda, Foucault’nun resmin dilini doğal bir dile çevirdiği için sadece çevirmen olarak değil, anlamı yeniden üretmesi nedeniyle "üretimin öznesi” olarak da tanımlanabileceği öne sürülmektedir. Nitekim resim, metin ve çeviri arasında "yazılabilir metin” ve "yeniden üretim” kavramları temelinde kurulabilecek bir ilişkiselliğin vurgulandığı bu çalışmanın, çevirmenin inceleneceği kuramsal içerikli çalışmalara katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.
Keywords : çeviribilim, Las Meninas, yapısalcılık sonrasında anlam, yazılabilir bir metin olarak resim, yeniden üretim