Batı Sanatında Müzelerin Kanon Oluşturucu Rolü: Kapsayıcılık Üzerine Bir İnceleme

Authors : Ecem Özensoy Gölgeli, Oğuz Haşlakoğlu

Pages : 475-485

Doi:10.32600/huefd.1441852

View : 49 | Download : 77

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Estetik bir ölçüt olarak sanatta “en önemli eserler” seçkisi oluşturan kanon sanat tarihi yazımını büyük ölçüde şekillendirir. Kanonu kuran unsurların başında gelen müzeler ise hem estetik hem de tarihi ve kültürel açıdan önemli eserlerin seçiminde söz sahibidir. Müzede izleyicisiyle buluşan sanat yapıtı düzenli olarak kendisini yeniden üretir ve görünür kılar. Sağlanan bu istikrar sayesinde başta sanat tarihinde vazgeçilmez bir konuma sahip olan sanat yapıtı, artık kanonun bir parçasıdır. Bu nedenle müzelerin bir sanat eserini hangi faktörleri göz önünde bulundurarak bünyesine dahil ettiği, hangi eserleri ve sanatçıları sistematik olarak dahil etmediği, kimin görünür olmasına karar verdiği ve öncelik verdiği değerlerin neler olduğunun sorgulanmasıyla birlikte sanat kanonlarının yapısı ve işleyişi açıklığa kavuşabilir. Bununla birlikte, sanat kanonunun en önemli temel problemlerinden biri, on altıncı yüzyılda sanat tarihçisi Georgio Vasari gibi figürlerin öncülüğünde, Avrupalı-Amerikalı beyaz erkeklerden oluşturulması, dolayısıyla kadın sanatçıların ve Batı dışı kültürlerin sanat tarihinden sistematik biçimde dışlanmasıdır. Kanonu oluşturan kurumların başında gelen sanat müzeleri de başta sergileme geleneklerinde kanonun bu eril hegemonyasını sürdürmüşlerdir. Bu makalede öncelikle kanon kavramına değinilecek, ardından Batı’da on sekizinci yüzyıl sonunda kurulmaya başlanan büyük sanat müzelerinin kanon oluşturmadaki rolü incelenecektir. Son olarak yirminci yüzyıl ortalarından itibaren kanonu sarsma çabalarının müzelerin sergileme geleneklerine nasıl yansıdığı ortaya koyulacak ve bu girişimlerin kapsayıcılığına ilişkin bir değerlendirme yapılacaktır.
Keywords : Kanon, müze, kadın sanatçılar, Batı dışı kültürler, sergileme gelenekleri