Türkiye’de İktisadi Hürriyetçiler: Yayılma Kanalı ve Taşıyıcılar

Authors : Orhan Çakmak

Pages : 1-21

View : 72 | Download : 57

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :İktisat ilmi Osmanlı’nın son döneminde yabancı literatürün takip edilmesi ve takip edilen kaynakların tercümesi suretiyle var olmaya başlamıştır. Özellikle XIX. yüzyılda modernleşme dönemiyle birlikte Osmanlı Devleti’nin piyasa kurumlarının varlığını kabul etmesi ve mülkiyet hakları bakımından yapılan kurumsal ve hukuki düzenlemeler ile birlikte “iktisat” ilmi ihdas edilmiştir. Bu süreç beraberinde, “hürriyet” kavramı üzerinden “iktisadi hürriyetçiler” ve “millilik” kavramı bağlamında ise “iktisadi milliyetçiler” şeklinde bir kümelenmeyi beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, Osmanlı’nın son döneminden günümüze iktisadi hürriyetçiliğe katkı verenler ve bu katkılarını serdetmek için yayılma kanalı olan taşıyıcılar ve kullandıkları yöntemler incelenmiştir. Bununla birlikte çalışmanın kapsamı tarihsel müktesebat ile beraber Osmanlı’dan günümüze intikal eden iktisadi geleneğin uluslararası boyutuna da dikkat çekmektedir. Özellikle yeni kurulan bir devletin iktisat eğitiminin dünya ile eşanlı olarak o zamanki imkânlara göre öğretilmesinin önemine değinilmiştir. Etkileme ve yayılma kanalı bakımından, özellikle üniversiteler ve iş dünyası ile yakın temasın sağlanması ve mecmuaların aktif hale gelmesinde ortaya konulan başarılara dikkat çekilmiş ve iktisat öğretiminin metodolojik yönüne “hürriyet savunusunun” katkısı tartışılmıştır. Çalışmanın temel çıktısı “iktisadi hürriyetçilik” fikrinin yayılma kanalları ve taşıyıcılar bakımından döneminin yabancı literatürünü yakından takip ederek, Türkiye pratiğine intikal ettirilebilmesidir.
Keywords : İktisadi Hürriyetçilik Fikriyatı, Türkiye’de İktisadi Hürriyetçiler, Mehmed Cavid Bey, Ziya Gökalp, Wilhelm Röpke