Konuşma Materyallerindeki Ünlülerin Frekans İçerikleri Açısından Anlaşılırlığa Etkilerinin Karşılaştırılması

Authors : Selhan GÜRKAN

Pages : 115-128

Doi:10.21020/husbfd.1239425

View : 22 | Download : 10

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Bu çalışmada ünlülerinin frekans içerikleri açısından Türkçe tek heceli konuşma materyallerinin anlaşılırlıklarına etkilerinin karşılaştırılması amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Ünsüz-ünlü-ünsüz biçimindeki tek heceli anlamlı konuşma materyallerinin yüksek frekans enerjileri farklı düzeylerde süzülerek filtrelenmiş türevleri oluşturuldu. Bu materyaller ve türevleri normal işiten genç yetişkinlere dinletilerek her birinin anlaşılırlık oranı belirlendi. Farklı filtre düzeylerinden elde edilen anlaşılırlık oranları kullanılarak materyallerin spektrumlarındaki yüksek frekanslı bölgelerin anlaşılırlık açısından önem değerleri hesaplandı. Tüm materyaller içerdikleri ünlülere göre gruplandırılarak grupların yüksek frekans önem değerleri istatistiksel olarak birbirleriyle karşılaştırıldı. Bulgular: Tek yönlü varyans analizine göre ünlüler arasında yüksek frekans önem puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark vardı. Grupların yüksek frekans önem puanlarına dayalı yapılan ikili karşılaştırmalarda /a/, /o/ ve /u/ grupları arasında anlamlı bir fark bulunmazken her birinin /e/, /i/ ve /ı/ gruplarından farklılaştığı, /e/, /i/ ve /ı/ grupları arasında anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıktı. Diğer taraftan /ü/ ve /ö/ gruplarının yüksek frekans önem puanlarının hiçbir gruptan anlamlı olarak farklılaşmadığı görüldü. Sonuç: Bu çalışmanın sonucuna göre /a/, /o/ ve /u/ ünlülerinin alçak frekanslılar, /ü/ ve /ö/ ünlülerinin orta frekanslılar ve /ı/, /i/ ve /e/ ünlülerinin yüksek frekanslılar olarak kategorize edilmesi önerilebilir. Bu kategorizasyon özellikle konuşma listelerinin kısaltılmış versiyonlarında listeler arasında daha geçerli bir fonemik dengeleme yapabilmek için kullanılabilir.
Keywords : Konuşma odyometrisi, fonemik dengeleme, tek heceli konuşma testleri, konuşma materyalleri