es-Sem‘ânî’nin Ehl-i Re’y ve Ehl-i Kelâm’a Karşı Ashâbü’l-Hadîs Savunusu

Authors : Sedat YILDIRIM

Pages : 117-134

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2020-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm tarihinde de vuku bulan belli başlı olaylardan sonra bazı i‘tikâdî akımlar ortaya çıkmış ve bu akımlar kabul gören deliller, anlayışlar ve yorumlara karşı cephe almıştır. Netice itiba-riyle bu girişim bir tepki oluşturmuş ve hâkim olan anlayışın temsilcileri tarafından bu akımlara karşı müdafaa yapılmıştır. Aralarında i‘tikâdî düzeyde anlaşmazlık çıkan guruplar Ashâbü’l-Hadîs ile Ehl-i Kelâm ve Ehl-i Re’y ekolleridir. Bu ekollerin aralarında geçen tartış-maları fitilleyen ise i‘tikâdî konuların akılcı bir yaklaşım ile çözümlenme çabalarıdır. Zira bu tartışmaların başladığı ana kadar i‘tikâdî ve ameli konularda, -mütevâtir olsun âhâd olsun- hadisler, sahabî ve tâbi‘înden gelen rivâyetler referans kabul edilirdi. Zaten amelî konularda olduğu gibi i‘tikâdî konularda da âlimlerin din anlayışına şekil ve yön veren yegâne etken ha-disler ve seleften gelen rivâyetlerdi. İşte bu anlayışın hâkim olduktan yaklaşık bir asır sonra Ehl-i Kelâm ve Ehl-i Re’y gibi aykırı yaklaşımlara sahip ekoller türedi. Ashâbü’l-Hadîs de bu aykırı hareketlere karşı kendilerine yöneltilen itiraz ve reddiyelere cevaben bir savunma pozisyonuna girmek durumunda kaldı. Bu savunma eğiliminin sonucunda Ashâbü’l-Hadîs’i müdafaa için, Te’vîl, Usûlü’s-Sünne, Kitâbü’s-Sünne, İtikâdu Ehl-i’s-Sünne isimlerinde eserler yazıldı. Hicrî 5. Y.y. alimlerinden Ebû’l-Muzaffer es-Sem‘ânî de (v. 489/1095) el-İntisâr li Ashâbi’l-Hadîs adında bir eser kaleme almış ve bu eserinde Ehl-i Sünnet kabul ettiği Ashâbü’l-Hadîs’i muhalif ekollere karşı müdafa etmmiştir. Çalışmamız tarihde yapılan Ashâbü’l-Hadîs savunusunu bir de Ebû’l-Muzaffer es-Sem‘ânî’in el-İntisâr li Ashâbi’l-Hadîs adlı eseri özelinde incelemeyi hedeflemektedir.
Keywords : es Semânî, Ashâbül Hadîs, Ehl i Rey, Ehl i Kelâm, Hadis