Şî‘î İsnâ‘aşeriyye Kaynaklarında Buhârî’ye ve el-Câmi‘u’s-sahîh’ine Yönelik Tenkitler

Authors : Kevser KESKİN

Pages : 7-26

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm dünyasında geçmişten günümüze başlıca şu iki temel itikadî mezhep var olagelmiştir: Ehl-i sünnet ve Şî‘a. İhtilâf sebepleri tarihte kalmış olan bu iki mezhebin ayrılıklarının bugüne taşınmasını sağlayan, asırlar boyunca her iki mezhebe mensup âlimlerin yaptıkları çalışmalar ve inşa ettikleri düşünce örgüsüdür. İslâmî ilimlerin hemen her alanında Sünnî düşünceye tenkitler yönelten Şî‘î ulemâ, hadis alanında da birtakım eleştirilerde bulunmuştur. Buhârî’ye yönelik eleştiriler de çalışılan bu tür kaynaklar içinde hatırı sayılır bir yekûn oluşturmaktadır. Ulaşabildiğimiz kaynaklardan tespit edebildiğimiz kadarıyla el-Câmi‘u’s-sahîh’e yöneltilen eleştirileri üç grupta toplamak mümkündür. Birincisi, Buhârî’nin (v. 256/870) kitabı üzerinden dile getirilen fakat aslında tüm Sünnî hadis kaynaklarını ilgilendiren genel nite-likli eleştirilerdir. İkincisi, hadisçiliğine dair teknik tenkitler, üçüncüsü de Buhârî’nin kitabına aldığı bir kısım hadislerin muhtevalarına dair eleştirilerdir. Söz konusu rivâyetlerin tama-mını bu makalede zikretmek imkân dâhilinde olmamakla birlikte, eleştirilerin yoğunluk gösterdiği tenkit noktalardan bazılarına değinmek mümkündür. Kısaca ifade etmek gerekirse, bu çalışmada Şî‘î İsnâ‘aşeriyye kaynaklarında Buhârî’ye ve el-Câmi‘u’s-sahîh adlı eserine yönelik tenkitlerin ana hatlarıyla gösterilmesi ve her bir tenkidin genel bir değerlendirilmesinin yapılması amaçlanmıştır.
Keywords : Hadis, Buhârî, el Câmius sahîh, Şîâ İsnâaşeriyye, tenkit