PATOLOJİK MERİTOKRASİ : DİSTOPYA’YA DÖNÜŞEN BİR İMKÂNSIZ İDEAL

Authors : Coşkun Can AKTAN

Pages : 10-29

Doi:10.31199/hakisderg.863553

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Meritokrasi, güç ve yetkilerin, görev ve sorumlulukların aile, servet veya sosyal sınıftan ziyade bilgi, beceri, yeterlilik, yetenek, çaba, çalışma ahlakı, erdem ve başarı temelinde dağıtıldığı bir sistemin adıdır. Meritokrasi kavramı sosyolog Michael Young tarafından 1958'de yayınlanan Meritokrasi’nin Yükselişi adlı kitapta kullanılmıştır ve bu çalışma meritokrasiyi anlamak için en önemli metinlerden biri olmaya devam etmektedir. Kavramı 'I.Q. + Çaba = Liyakat ’ olarak ele alan Young giderek güçsüzleşen alt sınıfın sosyal hareketlilik için fırsat bulamayabileceğine dikkat çekmiştir. Fırsat eşitliği meritokrasi kavramının merkezinde yer alır. Gerçek yaşamda fırsat eşitliği tüm vatandaşlar için sözkonusu değildir ve bu nedenle meritokrasi kavramı eleştiriye açıktır. Eleştirmenler, meritokrasinin fırsat eşitliğinin önündeki en büyük engel haline geldiğini ve alt sınıf için sosyal hareketliliğe yardımcı olmadığını ifade etmektedirler. Eğitim bağlamında, liyakat genellikle giriş koşulları, yetenek testleri veya sınavlardaki notlarla ölçülür. İdeal bir meritokrasi için ilerleme şanslarının eşit fırsatlara sahip olacak şekilde tüm vatandaşlara açık olması gerekir. Bu makale, meritokrasi kavramını eleştirel bir bakış açısıyla incelemektedir. Hiç şüphe yok ki, meritokrasi herhangi bir sosyal sistem ve organizasyonlar için bir idealdir, ancak pratikte "distopya" adı verilen istenmeyen bir duruma dönüşebilir.
Keywords : Meritokrasi, Medokrasi, Liyakat, Ehliyet, Yetenek, Kifayet, Bilgi, Beceri, Sosyal Hareketlilik, Distopya