Orta Çağ İslam Dünyasında İhanetler ve Suikastler: İsma’ili, Karmati ve Nizari Gruplar

Authors : Abdullah EKİNCİ

Pages : 30-50

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2016-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam dünyası düşünce, inanç ve kültür açısından farklı kutuplara sahiptir. Başlangıçta iki kutuplu yapı, sonraki dönemlerde her grup kendi içinde bölünmeler yaşayarak, nüanslar düzeyinde de olsa farklılaşmalar oluştu. VII. Yüzyılda başlayan İslam’ı anlama, yorumlama ve yaşama hususunda ayrık otları görülmeye başlandı. İslam dünyasındaki anlam, insan ve araçlar bunlara mekân ve iç dinamiklerin de tesiriyle IX. ve X. Yüzyıllarda başlayan terör faaliyetleriyle bölünme ve parçalanma alametleri göstermeye başlamıştır. Özellikle IX. ve XIII. Yüzyıllarda İsmaili, Karmati ve Nizari İslam algısı, İslam dünyasının korkulu rüyası olmuştur. Diğerinin İslam algısının varlığını kabul edememek ya da ortak miras kadar ortak yaşam alanları ve pratiklerini oluşturamamak, İslam dünyasını bir medeniyet coğrafyasından, kan ve gözyaşı coğrafyasına dönüşmesine neden olmuştur. Ortodoks İslam’ın bâtıni, mulhid, zındık veya zenadıka kavramlarıyla tanımladıkları bu gruplar, aslında bu tanımlamaların çok ötesinde alternatif bir gündelik hayat ve devlet yapılanması önermekte idiler. Bunu da gerçekleştirmek için merkez ve taşrada örgütlendiler. İsma’ilî-Karmati dönemi tarihi iki ana döneme ayrılmaktadır. Bu dönemler, çalışmalarını gizli yürüttükleri (Devr-i Setr) ile açık yürütmek zorunda kaldıkları Devr-i Zuhur dönemleridir. Her iki dönemin kendi içinde bölgesel ve dönemsel dinamiklere göre değişen eylem ve söylemleri söz konusudur. İsma’ilîlerin IX. Yüzyıldan XX. Yüzyıla süren Devr-i Zuhur dönemi kaynakları incelendiğinde üç devresi ve üç stratejisi olduğu görülecektir.
Keywords : İsmaili, Karmati, Nizari, mulhid, zındık, zenadık