MUʽTEZİLE’DE ÇOCUKLARIN DİNÎ KONUMU

Authors : İbrahim BAYRAM

Pages : 209-250

Doi:10.30623/harranilahiyatdergisi.634863

View : 21 | Download : 16

Publication Date : 2020-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Temel İslam bilimlerinde farklı boyutlarıyla ele alınan çocuk konusu, kelâm alanında da inceleme konusu edilmiş, bu hususta onların teklife muhatap oldukları zaman dilimi, dünyada karşılaştıkları sıkıntıların durumu ve ahiretteki konumları değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu mesele etrafında adalet ilkesine bağlı olarak görüş bildiren Muʽtezile, buluğ şartı aramadan onların akıllarının kemale ermesini teklif için yeterli görmüş, masumiyetlerine karşı dünyada çektikleri acıları ise ahirette alacakları bedel ve/veya diğer insanlara ibret aracı olmaları üzerinden izah etmiştir. Sorumluluk çağına gelmemiş ferdin azaba uğratılmasının zulüm olacağını düşünen fırka, bu bağlamda çocukların ahirette cehenneme gitmeyeceklerini savunmuş, bu konuda mümin yahut müşrik çocuğu ayrımı yapmamıştır. Ancak sorumluluk çağının buluğdan önceki temyiz dönemiyle başlayabileceği görüşünü savunmaları Mu‘tezilî alimleri çocukların azaba uğratılmayacağı şeklindeki düşüncelerinin bir yönüyle daha katı bir hale bürünmesine/dönüşmesine neden olmuştur. Kimi Muʽtezile kelamcılarının farklı yaklaşımlar da sergiledikleri bu konuda ortaya atılan hiçbir görüş eleştiriden kurtulamamış, bu manada onların başka mezheplerin görüşlerine yaptıkları tenkitlerin bir benzeri kendi fikirlerine karşı da yöneltilmiştir.  
Keywords : Muʽtezile, Çocuk, Teklif, Elem, İvaz, İbret