Sediment Anahtar Eğrisi Türetilmesi: Uygulama Gömelönü İstasyonu

Authors : Nermin ŞARLAK, Deniz ÜSTÜN

Pages : 9-20

View : 14 | Download : 16

Publication Date : 2020-04-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Askıda sediment partikülleri akım hızına yakın bir hızla hareket ettiğinden debinin bir fonksiyonu olarak görülmektedir. Sediment anahtar eğrisi belirli bir zaman ve alanda ölçülen akım debileri ile sınırlı askıda sediment yükü örneklerinden laboratuvarda hesaplanan sediment konsantrasyonları arasındaki ilişkiyi tarif etmektedir. Eğri denklemindeki regresyon katsayıları logaritmik saçılmış veri değerlerine en küçük kare regresyon yöntemi kullanılarak lineer çizgi uydurulması ile elde edilir. Bu çalışmada Yeşilırmak Havzası’nda yer alan 1418 Gömeleönü gözlem istasyonu için sediment anahtar eğrisi türetildi. Çalışmanın iki amacından ilki, anahtar eğrisi denkleminin belirlenmesinde kullanılan veri setlerinin önemi ve sediment konsantrasyon tahminleri üzerindeki etkisinin ortaya konulmasıdır. Sonuçlar sediment anahtar eğrisinin kullanılan veri setlerine ve yöntemlere olan duyarlılığını ortaya koymuştur. İkinci amaç, yapay zekâ optimizasyon yöntemlerinden, sürü zekasına dayalı olan parçacık sürü optimizasyonu (PSO) algoritmasının kullanılabilirliğinin incelenmesidir. Ölçülmüş verilere en yakın sonuçlar PSO kullanılarak belirlenen ampirik denklemden elde edilmiştir. Sonuç olarak, sediment anahtar eğrisi, yağış ve akışın zamansal ve mekânsal değişimleri, havzanın topoğrafyası, zemin cinsi, arazi kullanımı, bitki örtüsü gibi pek çok parametrenin etkisindeki karmaşık fiziksel bir olayın akışın fonksiyonuna indirgemesi ile elde edilen bir modeldir. Tahminlerdeki belirsizlikleri sadece yöntem ve ölçülmüş debi verileri ile gidermenin neredeyse imkânsız olduğunun farkında olunmalıdır.
Keywords : Anahtar eğrisi, PSO