Alzheimer Hastalığının Patogenezinde Sideritis L. (Dağçayı) Türlerinin Biyokimyasal ve Moleküler Etkileri

Authors : Ulaş Değirmenci

Pages : 189-194

Doi:10.35440/hutfd.1555225

View : 8 | Download : 20

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Review Paper

Abstract :ÖZ İlerleyici bir nörodejeneratif hastalık olan Alzheimer hastalığı, kolinerjik sistemdeki eksiklikler, nörofibriler yumak ve amiloid plaklar şeklinde beta amiloid birikimi ile karakterizedir. Alzheimer hastalığını tanımlamak için kullanılan beta amiloid beyin proteinlerinin aynı zamanda hastalığın patogenezinde de rol aldığına yönelik kanıtlar amiloid-β hipotezini ortaya çıkarmıştır. Bu hipotez, serebral beta amiloid birikiminin tau patolojisine, nöroinflamasyona, nöronal kayba ve bilişsel bozukluğa yol açtığını ileri sürmektedir. Kolinerjik sistem öğrenme ve hafıza süreçlerinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Kolinerjik hipoteze göre, Alzheimer hastalığında kolinerjik fonksiyonlardaki bozulma neokorteks ve hipokampüsü içeren beyin bölgelerinde kritik öneme sahiptir. Ayrıca asetilkolinesteraz ve bütilkolinesterazın senil plak oluşumunun erken evrelerinde beta amiloid agregasyonunda önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Gama aminobütirik asit merkezi sinir sisteminde görev yapan en önemli inhibitör nörotransmitterdir ve disfonksiyonu Alzheimer hastalığı ile ilişkilendirilmektedir. Lamiaceae familyasından olan Sideritis cinsine ait bitkiler ülkemizde çoğunlukla Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişmektedir. Sideritis bitkileri çok eski çağlardan bu yana folklorik tıpta çoğunlukla aromatik bitki çayı şeklinde kullanılmaktadır. Uçucu yağlarının Akdeniz tıbbında akciğer dezenfektanları, diüretikler, mide ilaçları ve sinir gevşetici maddeler olarak kullanımı birçok etnofarmakolojik makalede rapor edilmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda Sideritis L. türlerinin nörodejeneratif hastalıklarda da koruyucu ve iyileştirici etkiye sahip olabileceğine işaret edildiğinden, Alzheimer hastalığındaki biyokimyasal ve moleküler etkilerinin derlenmesi amaçlanmıştır.
Keywords : Alzheimer Hastalığı, Sideritis, Asetilkolin esteraz, beta Amiloid