Sağlık Çalışanlarında HIV ile Yaşayan Bireylere Yönelik Damgalama

Authors : Melike Nur Özçelik, Esra Zerdali, Filiz Pehlivanoglu, Gonul Sengoz

Pages : 159-164

Doi:10.35440/hutfd.1600902

View : 24 | Download : 25

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Günümüzde insan immün yetmezlik virüsü (Human Immunodeficiency Virus - HIV) enfeksiyonu tedavi edilebilir kronik bir hastalık olup görülme sıklığı artmaktadır. Bu enfeksiyona sahip olan hastaların karşılaştığı en büyük zorluklardan biri damgalan-ma ve ayrımcılıktır. Damgalanan kişi, hastalığı nedeniyle başkaları tarafından ön yargıya ve itibarsızlaştırmaya maruz kalmakta-dır. Ayrımcılıkta ise bu ön yargı, kişiye karşı olumsuz bir eyleme dönüşmektedir. Sağlık çalışanları arasında HIV ile yaşayan bireylere (HİYB) yönelik damgalama ve ayrımcılık, sağlık hizmetlerinde aksamalara neden olmaktadır. Bu çalışmada, bir eğitim ve araştırma hastanesindeki sağlık çalışanlarının HIV enfeksiyonu hakkındaki bilgi düzeyi ve HİYB\\\'lere yönelik damgalanmanın boyutu incelenmiştir. Materyal ve metod: Hastanemizde çalışan asistan ve uzman doktorlar, hemşire ve laborantlar ile temizlik personeli ve hasta bakıcılardan oluşan toplam 304 kişi, gönüllülük esasına dayalı olarak 18-25 Mart 2022 tarihleri arasında çalışmaya dahil edilmiş-tir. Katılımcılardan internet üzerinden 12 soruluk bir anket doldurmaları istenmiştir. Katılımcıların HİYB’lere karşı sosyal ve mesleki hayatlarındaki yaklaşımları, HIV/edinsel immün yetmezlik sendromu (Acquired Immunodeficiency Syndrome - AIDS) ve kanda belirlenemeyen HIV viral yükü olanların cinsel yolla hastalığı bulaştırmadığını belirten “Belirlenemeyen=Bulaştırmayan” (B=B) hakkındaki bilgi düzeyleri değerlendirilmiştir. Bulgular: Ankete katılanların %63,9’u kadın, %36,5’i erkektir. Katılımcıların %43,4’ü doktor, %29,9’u hemşire/laborant ve %26,6’sı hasta bakıcı/temizlik personeli olup toplamda %45,4’ü 20-29, %33,6’sı 30-49, %13,2’si 40-49, %7,9’u 50-65 yaş aralığın-dadır. HIV ile enfekte bir sağlık çalışanının yakınına sağlık hizmeti vermesi, HİYB ile yemeğini paylaşmak veya aynı tuvaleti kullanmak sağlık çalışanları arasında belirgin bir tutum farklılığı oluşturmamıştır. HIV ile enfekte kişilerin ameliyatında bulunmak doktorlar ile hemşireler ve laborantlar için daha büyük bir endişe kaynağı olmuştur. Temizlik personelleri ve hasta bakıcılar ise non-invaziv işlemler konusunda daha çekingen yaklaşmaktadır. HIV ile ilgili temel bilgilere en az temizlik personelleri ve hasta bakıcılar sahiptir. Belirlenemeyen=Bulaştırmayan kavramı en çok doktorlar tarafından bilinmektedir (p<0,001). Daha önce B=B kavramını duymayan katılımcıların bilgilendirme metni sonrasındaki tutumlarında sağlık çalışanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p=0,226). Sonuç: Sağlık çalışanlarının eğitim düzeyinin düşük olması ve HIV hakkındaki bilgilerinin yetersizliği, enfekte olma korkusuna yol açarak damgalamaya ve sağlık hizmetlerinde aksamaya neden olmaktadır. Bu nedenle, sağlık çalışanlarına yönelik HIV ile ilgili bilgilendirme eğitimlerinin meslek hayatına başlanmadan önce öğrencilik yıllarında verilmesi ve hastane içinde belirli periyotlarla tekrar edilmesi, damgalamayı azaltabilecektir.
Keywords : Damgalama, HIV/AIDS, Sağlık çalışanı