HORASAN TÜRKÇESİNİN CÜVEYN AĞZIYLA YAZILMIŞ BİR AĞIT: ĠŌĠĀDU KERBELĀDE

Authors : Talip DOĞAN

Pages : 83-99

View : 12 | Download : 20

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Oğuz grubunun bir üyesi olan Horasan Türkçesi, İran’ın Kuzey Horasan ve Razavi Horasan eyaletlerinde konuşulan ağızlar topluluğunu ifade etmektedir. Eldeki çalışma, Horasan Türklerinden Ali Etsamifer’in 2020 yılında İran/Meşhed’de yayımlamış olduğu ġōġādu kerbelāde insert ignore into journalissuearticles values(mecmūʿa-yi nevḥehā-yi turkı̇̄); “Kerbela’da Savaş Vardır insert ignore into journalissuearticles values(Türkçe Ağıtlar Toplusu);” adlı kitaba dayanmaktadır. ġōġādu kerbelāde adlı bu eser, içeriği itibarıyla bir ağıt kitabıdır ve manzum türde yazılmıştır. Sözü edilen eserde Kerbela olayı, Kerbela’da Hz. Hüseyin ile beraberindekilerin öldürülmesi başta olmak üzere bunların etrafında meydana gelen olaylar konu olmuştur. Horasan Türkçesi için bir yazı dili insert ignore into journalissuearticles values(ölçünlü dil); bulunmadığı için yazar, bu eseri Horasan Türkçesinin Cüveyn ağzıyla yazmıştır. Yazar, böyle bir yola başvurmasını da bölgesindeki halkın Azerbaycan Türkçesini iyi bilmemesine bağlamıştır. Çalışmada, metinden hareketle Cüveyn ağzının belirleyici ses ve şekil bilgisi özellikleri; Oğuz Türkçesi açısından bu ağzı farklılaştıran yönler; Cüveyn ağzının Farsçayla etkileşimleri sonucunda ortaya çıkan gelişmeleri tespit edilmiştir. Bunlarla beraber Cüveyn ağzında Eski Oğuz Türkçesinin “olga-bolga” dilli insert ignore into journalissuearticles values(karışık dilli); eserlerinde olduğu gibi bol- ve ol- fiillerinin birlikte kullanıldığı belirlenmiştir.
Keywords : Türk lehçeleri, İran Türk ağızları, Horasan Türkçesi, Cüveyn ağzı, Türk lehçeleri, İran Türk ağızları, Horasan Türkçesi, Cüveyn ağzı, Turkic dialects, Turkic dialects of Iran, Khorasan Turkic, Cuveyn dialect