CEZÂYİR MİLLİ KÜTÜPHANESİ’NDEKİ TÜRKÇE YAZMALARIN KATALOĞU

Authors : Sadık YAZAR

Pages : 274-335

Doi:10.28981/hikmet.502810

View : 19 | Download : 15

Publication Date : 2018-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Endülüs’teki müslümanlara karşı giriştikleri “yeniden fetih”i (reconquista) tamamlayarak bu siyaseti Kuzey Afrika’ya yaymak isteyen İspanyollar, 1505’te Mersâ el-Kebîr, 1509’da Vehran (Oran), 1510’da Bicâye ve kısa bir süre sonra da Tilimsân’ı ele geçirdiler. Bu sırada Ege ve Akdeniz’de korsanlık faaliyetlerinde bulunan Oruç ve Hızır reisler, Cezayir’e gelip İspanyollar’a karşı mücadeleye girişmeye başladılar. Bu, Cezâyir'deki Osmanlı nüfuzunun yerleşmesinin ilk adımını teşkil eder. Barbaros Hayreddîn Paşa'nın liderliğinde, 1546 yılında neredeyse Cezâyir'in tümü Osmanlı'nın hâkimiyetine geçti. 1830 yılına kadar devam eden bu hâkimiyet sırasında, burada görevlendirilen yönetici ve asker sınıfının katkılarıyla olsa gerek birçok Türkçe yazma ya da Osmanlı âlimleri tarafından yazılan Arapça eser, bu bölgeye taşındı. Böylece Cezayir’de birçok şahsi koleksiyon ile bazı vakıf kütüpnaneler teşekkül etti. Ancak başta Fransız işgali olmak üzere muhtelif sebeplerden ötürü bu yazmaların çok az bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Bugün Cezayir Milli Kütüphanesi'nde toplanan bu yazma eserlerin yaklaşık 4000 ciltten oluştuğu görülmektedir. Fransız işgalinden hemen sonra burada bulunan yazmalar Edmond Fagnan tarafından kataloglanmışsa da bu katalogta Türkçe yazmaların tavsifi yetersiz ve kimi yazmaların tavsifinde de ciddi hatalar bulunduğu görülmüştür. Bu makalede; 1-15 Mayıs 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş bulunan bir araştırma projesi kapsamında bahsi geçen kütüphanede tespit edilen Türkçe yazmaların kataloğu yapılmıştır.
Keywords : Türkçe Yazmalar, Osmanlı hakimiyetindeki Cezayir