MEHMED ELİF EFENDİ’NİN TARİH MANZUMELERİ ÜZERİNE BAZI TETKİK VE TESPİTLER

Authors : Murat Ayar

Pages : 99-116

Doi:10.28981/hikmet.1583275

View : 40 | Download : 31

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplum içinde yaşayan bir edebiyat, varlığı gereği bu sosyal yapının içinde var olan hareketliliği kendine özne yapar. Bu yönergenin bir gereği olarak edebiyatın şüphesiz en kuvvetli dil alanlarından biri olan şiir; tecrübe edilen doğum, ölüm, sünnet, evlilik, savaş, barış, fetih, deprem, tayin, terfi, mimarî inşa ve ihya gibi hayata dair konulardan muhteva transferi yapmıştır. Bunu yaparken de matematiksel bir alt yapısı olan ebced hesabının veri analizini kullanmıştır. Tarih düşürme olarak da adlandırılan bu edebî gayret pek çok şair tarafından kullanılmıştır. XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar medeniyet dairesinin bir tanığı olarak yaşayan mutasavvıf-şair Mehmed Elif Efendi de Dîvân’ında yer alan 151 manzumenin 11’inde sözü edilen bu tarih düşürme geleneğine katkı sunmuştur. Bu çalışma şairin, birbirinden bağımsız, sosyal ve estetik anlam değeri olan pek çok tarih manzumesini farklı içerik ve yöntemlerle dikkatlere sunmayı amaçlamaktadır. Şairin ilgili manzumelerinin orijinal nüshadan da tespiti yapıldıktan sonra şiirlerin muhteva analizi ve şairin bu şiirleri oluşturma yöntemi içerik ve yöntem analizi olarak dikkatlere sunulacaktır. Ayrıca hedef manzumeler transkripsiyonlu tam metin olarak kullanılacaktır. Sosyal dokuyu kronolojik bir seyirde gözler önüne seren tarih manzumesi yazma geleneği ve bu geleneğin küçük bir dairesi olan Elif Efendi şiirleri, estetik ile toplumsal yapıyla hâllenen bireyin ahenkli birlikteliğini yansıtması açısından son derece önemlidir.
Keywords : Mehmed Elif Efendi, Tarih Manzumesi, Sosyal Hayat, Ebced, Estetik