URFȊ-İ ŞİRÂZȊ’NİN ŞİİRLERİNE YAPILAN ŞERHLER VE SAHHÂF AHMET RÜŞDȊ EFENDİ’NİN ŞERH-İ DİVÂN-I URFȊ-İ ŞİRÂZȊ ADLI ESERİNDE ŞERH USULÜ

Authors : Hasan Ali Esir, Hasan Fahri Dural

Pages : 12-31

Doi:10.28981/hikmet.1617781

View : 81 | Download : 63

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sebk-i Hindȋ üslûbunun en önemli isimlerinden olan Urfȋ-i Şirâzȋ’nin şiirlerine yapılan şerhler Klasik şerh edebiyatı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu makalede şu ana kadar tespit edilen yirmi beş şârihin on tanesinin şerhi üzerine yapılan ilmi çalışmaların ışığında bu şerhlerde takip edilen usul bir arada verilmiştir. Şârihlerin kaynak metne bağlı kalarak ve nüsha farklarını ortaya koyarak beytin veya mısranın tercümesini yapmaları, kelime anlamlarını vermeleri, kelimelerin gramer tahlilleri, söz sanatlarını belirtmeleri, beyti veya mısrayı yorumlamaları Urfȋ-i Şirâzȋ şerhlerinin genel usulüdür. Şerhlerin ayrıntılı olarak ele alınmayıp tercümeye yakın aktarmaya bağlı oldukları görülmektedir. Şârihler birbirlerinin şerhlerini okumuş, bazıları şerhlerinde başka şârihlere ait şerhlere yer vermişlerdir. Bu şârihlerden Sahhâf Ahmed Rüşdȋ Efendi, diğer Urfȋ şârihlerine göre şerhinde çok sayıda şârihten alıntı yapmıştır ve Urfȋ Şirâzȋ’ye dair önemli bilgiler vermiştir. Sahhâf Ahmed Rüşdȋ Efendi Urfȋ Şirâzȋ’nin tüm kasidelerini, 257 seçme gazelini ve 150 seçme mukattasını şerh etmiştir. Bu çalışmada doktora çalışması yapılan Abdurrahman Abdî’nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî, Yanyalı Süleyman Efendi’nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî, Tellizâde Vehbî ve Urfî-i Şirâzî Dȋvânı Şerhi, Urfalı Ömer Nüzhet’in Şerh-i Dîvân-ı Urfî adlı eserlerin ve yüksek lisans çalışması olarak incelen Himmetzâde Abdî’nin Şerh-i Bazı Kasâ’id-i Urfî, Murtaza Trabzonȋ’nin Urfȋ Şirâzȋ Şerhleri, Neşâtȋ Efendi’nin Şerh-i Kasâyid-i Urfȋ, Rodosȋzâde Mehmed Emin Efendi’nin Şerh-i Kasâyid-i Urfȋ ve Sadık Efendi Etba\\\'ısi’nin Urfȋ Şirâzi Şerhleri özet olarak usul açısından ele alınacak, Sahhâf Ahmed Rüşdȋ Efendi’nin Şerh-i Divân-ı Urfȋ-i Şirâzȋ adlı eserinin şerh usulü ise örneklerle maddeler hâlinde belirtilecektir.
Keywords : Urfȋ-i Şirâzȋ, Klasik şerh, Sahhâf Ahmed Rüşdȋ, Şerh Usulü