ÖBEK YAPILARDA YÖNETİM

Authors : Seçil HİRİK

Pages : 389-416

Doi:10.17218/hititsosbil.314222

View : 16 | Download : 15

Publication Date : 2017-07-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Birden fazla kelimenin bir araya gelerek belirli bir hareketi, durumu, yargıyı karşıladığı dil bilgisel oluşumlara öbek yapılar denmektedir. Öbek yapılar, yalnızca kelime birliklerini içermemektedir. Aynı zamanda cümleler de kelimelerin veya kelime öbeklerinin bir araya gelerek meydana getirdikleri söz dizimsel topluluktur. Chomsky’nin öne sürdüğü Yönetim ve Bağlama Kuramı’na göre her öbek yapı, mutlaka yönetici konumunda olan bir baş unsur ve ona bağlı diğer unsurları içermektedir. Diğer unsurlar kelime öbeğinin ya da cümlenin anlamsal ve söz dizimsel özelliklerine göre zorunlu ve seçimlik olabilmektedir. Türkçede kelime öbeklerinde, yönetici olan kategoriyi niteleyen, sınırlandıran, belirleyen tamlayıcıların varlığı aynı şekilde cümlede de kendini göstermektedir. Bu unsurlar, öbek içinde yönetici unsur tarafından kendilerine tayin edilmiş görevleri yerine getirmekte ve böylece zorunlu ya da seçimlik olarak rol oynayabilmektedir. Cümlelerde ise öbeğin yöneticisi olan baş unsur yüklemdir ve yüklem zorunlu ve seçimlik ögeleri belirlemektedir. Bu çalışmada, Yönetim ve Bağlama Kuramı ilkeleri de dikkate alınarak Türkçede öbek yapılar değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kelime öbekleri ve cümleler kendi içinde ayrıca incelenerek yönetim hiyerarşileri, dolayısıyla şemaları elde edilmiştir. 
Keywords : Öbek yapı, Yönetim ve Bağlama Kuramı, yönetici, baş unsur, tamlayıcı