XIX. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMUNDA SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞİM SÜRECİ VE TARİKATLAR

Authors : Zekeriya IŞIK

Pages : 0-0

Doi:10.17218/husbed.59157

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2016-01-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu XIX. yüzyıla o ana kadar biriktirdiği tarihi sorunları yanında Avrupa’da hızla gelişen modernleşme ve sanayileşmenin ağır baskılarıyla girmiştir. Modernleşme, çok sayıda bileşene işaret etmekle birlikte aynı zamanda din ve kültür ile özdeşleşmiş olan geleneksel organizasyonlar, üretim mekanizmaları yerine yeni ve seküler kurumları, kuralları öngörmekteydi. Osmanlı modernleşmesi bu bağlamda başta idari ve siyasi yapısı olmak üzere geleneksel olan bütün sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapılar üzerinde ya köklü bir tasfiye yolunu seçmiş ya da bu mümkün olmadığında düalist bir anlayışıyla eskinin yanına yenisini inşa etmek suretiyle öngördüğü değişim ve dönüşümü gerçekleştirmeyi hedeflemiştir. Bu gelişmelerden özerk bir teşkilat dokusu, özgün bir ontolojik ve ideolojik anlayışı olan tarikatlar da nasibini almıştır. Osmanlı klasik çağından itibaren başta vakıf-tekke modelinin yaygınlaştırılması olmak üzere bir takım yollarla hızla devletleştirilerek sisteme adapte edilen tarikatlar, bu kez amaçlanan modern, laik ve kapitalist toplum anlayışına ya adapte olmak ya da tasfiye edilerek sistemin dışına itilmek durumunda kalmışlardır. İşte bu çalışma tarikatların modernleşme, merkezileşme ve kapitalleşme baskıları karşısında geçirdikleri sosyo-ekonomik değişim süreçlerini izah etmek amacıyla hazırlanmıştır. Anahtar Kavramlar: Osmanlı, tarikatlar, ekonomi, modernleşme, değişim
Keywords :