الحروف والوجود: دراسة مقارنة بين سفر يتسراه وابن عربي

Authors : Malek ABDUL QADER

Pages : 499-524

Doi:10.14395/hititilahiyat.578396

View : 18 | Download : 14

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam dünyası   Orta çağda, İslam ve Y ahudi tasavvufunda dikkat çekic i faaliyetlere tanık olmuştur. Bu tarihî, coğrafî ve epistemolojik ortaklık İslam ve Yahudi tasavvufuna dair ürünlerin ortaya çıkması olarak yansımıştır. O dönemde Yahudi ve Müslüman mutasavvıfların, özellikle Yahudi mutasavvıfların eserlerinde gör üldüğü gibi, iki akım arasında etkileşim açıkça görülmektedir. Bu çalışma orta çağdaki İslam ve Yahudi tasavvufları arasındaki etkileşiminin varsayımlarında birisi olan ; harfler ve onların varlı k ile ilişkisini her iki tarafç a ele alınan en önemli çalışmalar aracılığıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Konuya dair temel alınan eserler, İslam dünyasından İbn-i Arabi (1156- 1240)  ve müellefatı, Yahudi dünyasınd an da, Kabbâla’nın en önemli kitaplarından birisi olan ve İbrahim’e (a.s) atıf edilen Sefer Yetzirah  (Yaratılış Kitabı)’dır. Çalışmamız İbn-i Arabi’nin eserleriyle  Sefer Yetzirah   arasındaki ortak ve farklı noktaları takip edilerek yapılmıştır. Takip esnasında iki taraf arasındaki; harflerin yaratılıştaki rolü, harflerin mahiyeti, sıralanması, harflerden ortaya çıkan veya harflerle uyumlu olarak meydana gelen varlıklar ve son olarak ta  Sefer Yetzirah’ ın,  İbn-i Arabi’ye etki le me olasılığ ının açıklam a girişimleri gibi bir kısım meseleyi ele almaktadır. Nihayetinde çalışma İbn-i Arabi ile  Sefer Yetzirah  arasındaki ortak ve farklı noktalar bulunduğu sonucuna varmıştır. Ancak İbn- i Arabi’nin çalışmaları daha kapsamlı ve detaylı açıklama lar ve gerekçelendirmelerle dikkat çekmekte, bunun yanı sıra önermel e ri kıyaslamakla öne çıkmaktadır. Yapılan incelemeler neticesinde İbn-i Arabi’nin görüşlerini desteklerken genellikle kitap ve sünnet ile temellendirdiğinden, onun  Sefer Yetzirah’dan  etkilenme olasılığı, delil gere ktiren bir mesele olduğu ortaya çıkmıştır. Zira İbn-i Arabi’nin  Sefer Yetzirah’ işimli eserden haberdar olduğunu gösteren ne kıraat ne de sema yoluyla tarihi bir kaynak yoktur.
Keywords : Sefer Yetzirah, Muhyiddin i İbn i Arabi, Kabbâla, Tasavvuf, ʿIlm al Ḥurūf