BİLİM VE ÖNYARGILAR: PREHİSTORİK İNSANA BAKIŞLAR

Authors : Eric JEAN

Pages : 1019-1050

Doi:10.17218/hititsosbil.462425

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2018-10-30

Article Type : Conference Paper

Abstract :Önyargı etimolojik olarak, bir ki ş i ya da bir ş ey hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan bir de ğ er yargısı geli ş tirmek ya da ta ş ımak anlamına gelir. Prehistorya terimi do ğ rudan do ğ ruya kendisi bir önyargıdan kaynaklanır; tarihin yazıyla ba ş ladı ğ ını ifade eden ve prehistorik ara ş tırmaların ba ş langıçta nasıl, öncelikle bir Avrupa, daha sonrasında Batı meselesi oldu ğ unu gösteren bir önyargı. Dolayısıyla prehistorik insan hakkındaki pe ş in hükümler, Avrupa’da bilimlerin geli ş iminden ve Avrupalı toplumların tarihinden ayrı dü ş ünülemez. Irkçı, çizgisel ve ilerlemeci insanlık tarihi kavrayı ş ı 19. yüzyılda, Avrupalının, ardından Batılının, sömürgele ş tirdi ğ i ve bazen de medenile ş tirmeyi arzuladı ğ ı vah ş i ya da yerli kar ş ısındaki üstünlük duygusunu yansıtıyordu. Vah ş i olarak nitelendirilmi ş olan insanlar, insan-dı ş ı veya gayri medeni olarak algılanmı ş lardı. Bu algı kimilerinde 19. yüzyıl ortalarına kadar, kimilerindeyse 20. yüzyıl ortalarına kadar süregelmi ş ve prehistorik insan algısının temelinde yattı ğ ı ortaya çıkmı ş tır. Bununla birlikte, ba ş lıca stereotipler prehistorik insanı bir ma ğ ara adamı, bir tür “maymun-insan” olarak özetler. Di ğ er bir stereotip, prehistorik insan temsillerine cinsiyetçi bir nitelik kazandıran, erkeklere ve kadınlara atfedilen toplumsal rollerdir. Cinsiyetlerin hiyerar ş iye göre sınıflandırılmasına, “ırk”ların aynı ş ekilde sınıflandırılması da eklenir, bu da özellikle Neandertal insanla ilgiliydi ve hâlâ da ilgilidir. 19. yüzyılda, prehistorik insanın ya da daha do ğ rusu onun hakkında edinilmi ş olan fikrin çizimi, oyması, resmi, heykeli yapıldı ve hikayesi anlatıldı, fakat karikatürize bir ş ekilde. O zaman ki hâkim bilimsel dü ş ünceye paralel olarak gerçekle ş tirilen söz konusu plastik ve edebi temsiller, prehistorik insanı insanlı ğ ın do ğ rusal geli ş imci vizyonu içine yerle ş tiriyordu. Prehistorik, öncelikle de Paleolitik insana dair ba ş lıca önyargıları gözden geçirdikten sonra ve prehistoryacıların bugünkü bakı ş larına dikkat çekmeden önce, bu önyargıların in ş asını ve yapısökümünü tarihsel olarak inceleyece ğ iz. 
Keywords : Prehistoric, İnsan, Önyargı