Türkçede ediz > égiz “Yüksek, Yüce” Sözcüğü Üzerine

Authors : Yeşim ÇAĞLAR

Pages : 53-71

Doi:10.20304/humanitas.1274192

View : 35 | Download : 41

Publication Date : 2023-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Türkçenin sözvarlığı içerisinde yer alan ediz sözcüğü, ilk olarak Eski Uygur Türkçesi metinlerinde karşımıza çıkmaktadır. “yüksek, yüce” anlamlarına gelen ediz, çeşitli ses değişimleri geçirerek tarihi Türk şivelerinde de kullanılmaya devam etmektedir. Eski Türkçedeki /d/ sesi, Karahanlı ve Harezm Türkçelerinde /ḍ/ sesine, Doğu Türkçesinde ise /y/ sesine dönüşmektedir. /d/ sesinden gelen /y/ sesi, Doğu Türkçesinde birkaç sözcükte -istisnai bir biçimde- /g/ sesine dönüşmüş biçimiyle tanıklanmaktadır. Eski Türkçedeki ediz sözcüğü, Doğu Türkçesinde égiz biçiminde yer almaktadır. Çalışmada, ediz sözcüğünün égiz biçimine dönüşme süreci, geçirdiği ses değişimleri ve anlam farklılıkları ortaya konacaktır. Eski Türkçe metinlerden başlayarak Karahanlı, Harezm ve Doğu Türkçesi gibi tarihi Türk şiveleri metinlerinde ediz sözcüğünün geçtiği örnekler tespit edilecek, ediz insert ignore into journalissuearticles values(> égiz); sözcüğü bağlam içerisinde incelenip değerlendirilecektir.
Keywords : Eski Türkçe, Doğu Türkçesi, etimoloji, ediz, yüksek