YETİŞKİNLERDE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK İLE BİLİNÇLİ FARKINDALIK, DUYGU DÜZENLEME VE SIKINTIYA DAYANMA ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Authors : Özlem Yılmaz Halıcı, Selma Arıkan

Pages : 430-454

Doi:10.20304/humanitas.1514071

View : 44 | Download : 69

Publication Date : 2025-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Psikolojik dayanıklılık geliştirilebilen bir özelliktir ve bu amaçla ilişkili faktörlerin hedef alınması işlevsel görünmektedir. Geçmiş çalışmalar bilinçli farkındalık, duygu düzenleme ve sıkıntıya dayanmanın psikolojik dayanıklılığa katkı sağlayabilecek becerilerden olduğunu göstermektedir. Bu beceriler ise diyalektik davranış terapisi beceri eğitimi kapsamında geliştirilebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, yetişkinlerde psikolojik dayanıklılık, bilinçli farkındalık, duygu düzenleme ve sıkıntıya dayanma arasındaki ilişkileri incelemektedir. Çalışmaya Türkiye’de yaşayan 18-63 yaş arası (Ort. = 29.48) 353 kişi (237 kadın, 115 erkek, 1 diğer) katılmıştır. Katılımcılara Sosyodemografik Bilgi Formu, Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Beş Faktörlü Bilgece Farkındalık Ölçeği-Kısa Formu, Duygu Düzenleme Becerileri Ölçeği ve Sıkıntıya Dayanma Ölçeği uygulanmıştır. Korelasyon analizi sonucunda psikolojik dayanıklılık, bilinçli farkındalık, duygu düzenleme ve sıkıntıya dayanmanın birbirleriyle pozitif yönde ilişkili olduğu belirlenmiştir. PROCESS Macro 3.4.1 versiyonu ile yapılan basit aracılık modeli analizlerinde, bilinçli farkındalık ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkide duygu düzenleme ve sıkıntıya dayanmanın ayrı ayrı aracılık rollerinin olduğu belirlenmiştir. Ek olarak, yapılan paralel çoklu aracılık modeli analizinde duygu düzenleme ve sıkıntıya dayanma aracı değişkenler olarak birlikte ele alındığında, toplam dolaylı etkinin ve duygu düzenlemenin aracılık etkisinin anlamlı olduğu; ancak sıkıntıya dayanmanın aracılık etkisinin anlamlı olmadığı bulunmuştur. Toplu modelde duygu düzenlemenin sıkıntıya dayanmanın etkisini azaltmış olabileceği düşünülmüştür. Bulgular alanyazın doğrultusunda tartışılmıştır. Sonuç olarak, diyalektik davranış terapisi beceri eğitimi gibi müdahalelerle kişilerin bilinçli farkındalık, duygu düzenleme ve sıkıntıya dayanma becerilerinin geliştirilmesinin psikolojik dayanıklılık düzeylerini de artırmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Keywords : Psikolojik dayanıklılık, Bilinçli farkındalık, Duygu düzenleme, Sıkıntıya dayanma, Diyalektik davranış terapisi beceri eğitimi