Memlük Devletinde Sultan ve Emîrlerin Hanefîliğe İlgisi

Authors : Fatih Yahya AYAZ, Fatmanur ALİBEKİROĞLU EREN

Pages : 284-296

Doi:10.21733/ibad.632748

View : 24 | Download : 13

Publication Date : 2019-12-09

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm tarihindeki en büyük Müslüman Türk devletleri arasında kabul edilen Memlükler (1250-1517), Haçlılar ve Moğollara karşı büyük başarıları ve bu sayede İslâm dünyasının hamisi olmaları gibi bazı özellikleri ile tanınmaktadır. Bu devleti öne çıkaran özellikleri arasında ilme ve ulemaya gösterdiği alaka, kurduğu birçok medrese vasıtasıyla Sünnîliğin Mısır ve Suriye’de yerleşmesine yönelik gayretleri de sayılmaktadır. Esasen Eyyûbî Devleti’nin (567-866/1171-1462) kurucusu Salâhaddin Eyyûbî (567-589/1171-1193) ile başlayan bu faaliyetler Memlükler tarafından daha da ileriye götürülmüş ve yaygınlaştırılmıştır. Şâfiî mezhebine mensup olan Salâhaddin Eyyûbî, iktidarı devraldığı Fâtımîler’in (297-567/909-1171) Mısır ve Suriye’de yaygınlaştırmaya çalıştıkları Şiîliğe karşı bir tedbir olarak çok sayıda medrese inşasına öncülük yapmış ve bunların Sünnî öğretiyi yerleştirmesi için gayret etmiş, bu amaca matuf olarak genelde itikatta Eş‘arî olan Şâfiîlere daha fazla ihtimam göstermiştir. Eyyûbiler’in halefi olan Memlükler ise Şâfiîliğin yaygınlaştığı Mısır ve Suriye’de bu mezhebe mensup ulema ve kadıların idarî öncelik ve imtiyazlarına mani olmamakla birlikte Türklerin yaygın olarak kabul ettiği Hanefîliğe büyük önem göstermişlerdir. Daha kuruluş döneminden itibaren başlayan Hanefîliğe tutkunluk bazı sultan ve emîrlerin gayretleriyle daha da ileri götürülmüş hatta idarede nüfuz sahibi meşhur emîrlerden biri Hanefî mezhebini Şafiîliğin önüne geçirmek amacıyla çeşitli çalışmalar yapmıştır. Yine önde gelen bazı emîrler bu sevgilerini ilmî sahaya taşımış, Hanefî mezhebi üzerine eser yazacak kadar ilmî yetkinliğe ulaşmıştır. Bu çalışmada Hanefî mezhebine tutkun olan bazı Memlük sultan ve emîrlerinin faaliyetleri ve onların bu faaliyetleri neticesinde diğer mezheplere mensup ulema ile yaşadıkları çekişme, tartışma vb. hususlar ele alınmıştır. Böylece Türklerin Müslüman olduktan sonra amelde Hanefîliği tercih etmeleri meselesine, ülkemizde pek fazla tanınmayan Türk devleti Memlükler’den bazı örnekler vererek katkıda bulunmak amaçlanmıştır.
Keywords : Memlükler, Hanefîlik, Şâfiîlik, Hanefî Emîrler