Dânişnâme-i ‘Alâî Bağlamında İbn Sînâ Metafiziğinin Temel Kavramları ve Bu Kavramların Mantıksal ve Metafiziksel İşlevi

Authors : Haci SAĞLIK

Pages : 555-574

Doi:10.21733/ibad.647328

View : 8 | Download : 22

Publication Date : 2019-12-09

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Sînâ, İslam düşüncesinin en önemli simalarından biridir. O, başta metafizik olmak üzere tıp, fizik, mantık, matematik gibi kendi döneminin neredeyse bütün bilimleriyle uğraşmış ve bu alanlarda birçok önemli eser yazmıştır. Dânişnâme-i ‘alâî , metafizik, mantık, fizik ve matematik bilimlerinden oluşan onun önemli eserlerinden biridir. Bu bilimler içerisinde günümüzde de hala önemini koruyan alanlardan biri de metafiziktir. İbn Sînâ, Dânişnâme-i ‘alâî ’nin Metafizik bölümünde ilk önce bilimler tasnifi, varlık, cisim ve kategorileri ele almıştır. Daha sonra metafiziğin temel kavramları olan tümel-tikel, bir/lik-çok/luk, öncelik-sonralık, illet-ma‘lûl, sonluluk-sonsuzluk, bilkuvve-bilfiil, ile zorunlu ve mümkün kavramlarının analizini yapmıştır. O, bu kavram analizinden sonra metafiziğin temel meseleleri olan Zorunlu Varlık, O’nun zatı ve sıfatları, mümkün varlık ile mümkün varlık alanlarının varlığa gelmesi, değişim ve dönüşümünün mahiyetini ortaya koymuştur. Bu çalışmamızda Dânişnâme-i ‘alâî metafiziğinin temel kavramlarının mantıksal ve kavramsal düzeyde tahlilini yaptıktan sonra bunların metafiziğin temel meselelerindeki tatbiki ve işlevini ortaya koymaya çalıştık. Bunu yaparken sosyal bilimlerin ve felsefenin temel yöntemlerinden olan anlama, yorumlama, mukayese etme ve değerlendirmeye dayalı bir metot izledik.
Keywords : İbn Sînâ, Dânişnâme i alâî, tümel, illet, bilkuvve